निर्णय नं. २७६४ - लिखत बदर

निर्णय नं. २७६४    ने.का.प. २०४३     अङ्क - ६

डिभिजनबेञ्च

माननीय न्यायाधीश श्री हरगोविन्द सिंह प्रधान

माननीय न्यायाधीश श्री रुद्रबहादुर सिंह

सम्वत् २०४२ सालको दे.पु.न. ५०७, ५०८

फैसला भएको मिति २०४३।६।६।२ मा

 

पुनरावेदक/प्रतिवादी : का.प.जि.नाला टुकुचा गा.पं.वार्ड नं. ९ बस्ने रामशरण गिरीसमेत

विरुद्ध

विपक्षी/वादी : भ.पु.न.पं.वार्ड नं. ४ बस्ने चित्रराज गिरी

 

मुद्दा : लिखत बदर

 

(१)         मुद्दा एकै लगाउको भएको र एउटा मुद्दाको निर्णयबाट अर्को मुद्दाको निर्णयमा  समेत असर पर्ने स्थिति अवस्था विद्यमान देखिन्छ, यस्तो अवस्थामा दुवै मुद्दालाई एकैसाथ राखी ठहर निर्णय गर्नुपर्ने ।

(प्रकरण नं. १८)

 

पुनरावेदक/प्रतिवादीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री सुधानाथ पन्त

विपक्षी/वादीतर्फबाट   : विद्वान अधिवक्ता श्री पिताम्बर सिलवाल

 

फैसला

न्या.हरगोविन्द सिंह प्रधान : मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति २०४२।५।१८ को फैसला उपर पुनरावेदनको अनुमति प्राप्त भई निर्णयार्थ पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त व्यहोरा यसप्रकार छ :

२. बाबु रामबहादुरका ३ छोरामा जेठीका २ छोरा र कान्छीका म १ छोरा भई आमाहरू पहिले नै परलोक भइसकेका र बाबा पनि २०३९।३।२४ मा परलोक हुनुभएकोमा सगोलको सम्पत्तिबाट हामीहरूको बण्डा नभई सकेको सम्पत्ति विपक्षी भिमराज गिरीले च्यान्टा गिरी र रामशरण गिरीलाई अंशबण्डा पास गरिदिनु भएको कुरा थाहा भएकोले २०३९।७।१६ मा पास भएको लिखत लेनदेन व्यवहारको १० नं.बमोजिम मेरो भागको तीन खण्डको एकखण्ड लिखत बदर गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको फिराद दावी ।

३. फिरादी र म भिमराजको पहिले नै अंशबण्डा भई जग्गा जमीन सम्पूर्ण आफ्नो आफ्नो नाउँमा नामसारी दाखेल खारेज समेत गरी सकेको छ । वादीलाई मैले अंश दिनु बाँकी छैन र मैले छोरा तथा श्रीमतीलाई मेरो भागको जग्गा बण्डापत्र गरी दिएकोले उक्त बण्डापत्र बदर हुनुपर्ने होइन भन्ने समेत व्यहोराको संयुक्त प्रतिउत्तरपत्र ।

४. वादीले प्रतिवादीद्वारा बण्डापत्र पास गरेको २०३९।१०।१० मा धर्मराज गिरीले दिएको अंश मुद्दाको म्याद बुझ्दा थाहा पाइसकेकोमा सो म्यादबाट ३५ दिन नघाई परेको प्रस्तुत फिराद खारेज हुन्छ भन्ने समेत व्यहोराको शुरु काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला अदालतबाट २०४०।८।७ मा भएको फैसला ।

५. सो फैसला चित्त बुझेन भन्ने समेत व्यहोराको वादीले म.क्षे.अ. अदालतमा दिएको पुनरावेदनपत्र ।

६. यसै लगाउको अंश मुद्दामा विपक्षी झिकाउने आदेश भएकोले यसमा पनि अ.बं. २०२ नं. तथा क्षे.अ. नियमावली बमोजिम झगडीया झिकाई पेश गर्नु भन्ने म.क्षे.अ.को आदेश ।

७. धर्मराज गिरी वादी भएको अंश मुद्दाको फिराद हेर्दा, यी प्रतिवादीहरूले कुन कस्तो जग्गा के व्यहोराबाट बण्डापत्र खडा गरी पारीत गराएको हो सो कुरा उल्लेख गरेको देखिँदैन । तसर्थ फिरादको प्रतिलिपि तथा म्याद २०३९।१०।१० मा पाएकोबाट वादीलाई सोही समयमा थाहा भएको भन्न नमिली यिनी वादीले नक्कल सारी लिएपछि मात्र थाहा पाएको भन्नु पर्ने हुँदा थाहा पाएको मितिबाट हदम्याद नाघी दायर भएको भनी शुरुले खारेज गर्ने गरेको फैसला मिलेको नदेखिँदा बदर गरी दिएको छ । अब कानुन बमोजिम जे जो बुझ्नु पर्दछ बुझी कानुन बमोजिम निर्णय गरी निर्णय उपर पुनरावेदन परे पुनरावेदन साथ, नपरे यहाँ आजै मुलतवी रहेका वादी धर्मराज गिरी प्रतिवादी भिमराज गिरी समेत भएको दे.पु.नं. १२५७ को अंश मुद्दा १, र वादी प्रतिवादी ऐ.ऐ.भएको दे.पु.नं. १२५८ को लिखत बदर मुद्दा १ र वादी चित्रराज गिरी प्रतिवादी भिमराज गिरी समेत भएको दे.पु.नं. १२५५ को अंश मुद्दा समेतका लगाउ मुद्दाहरू जगाई किनारा गर्नको लागि मिसिल पठाई दिनु भनी हाजिर रहेका पक्षहरूलाई तारेख तोकी मिसिल शुरु काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला अदालतमा पठाई दिने ठहर्छ भन्ने समेत मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति २०४२।५।१८ को फैसला ।

८. लेनदेन व्यवहारको १० नं.बमोजिम लिखत पारीत भएको १ वर्षभित्र थाहा पाएको मितिले ३५ दिनभित्र नपरेको फिरादलाई खारेज गर्नुपर्नेमा इन्साफ गर्न शुरुमा पठाएको म.क्षे.अ.को मिति ०४२।५।१८ को फैसला उक्त लेनदेन व्यवहारको १० नं.को प्रत्यक्षतः गम्भीर कानुनी त्रुटिपूर्ण हुँदा पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भन्ने समेत च्यान्टा गिरी र रामशरण गिरीको संयुक्त निवेदन जिकिर ।

९. लिखत पास भएको कुरा थाहा पाएपछि लेनदेन व्यवहारको १० नं. बमोजिम सो थाहा पाएको मिति २०३९।१०।१०।२ बाट ३५ दिनभित्र नालिश डायर नभएकोमा खारेज गर्नुपर्नेमा इन्साफ गर्न पठाएको म.क्षे.अ.को फैसलामा उक्त लेनदेन व्यवहारको १० नं. को कानुनी त्रुटि भएको हुँदा पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भन्ने समेत प्रतिवादी भिमराज गिरीको मिति ०४२।६।१७ को यस अदालतमा परेको निवेदन ।

१०. निवेदक च्यान्टा गिरी र रामशरण गिरीको नि.नं.३३६ को निवेदनमा मिति ०४२।६।२२ मा र निवेदक भिमराज गिरीको नि.नं.३२७ को निवेदनमा मिति २०४२।६।२३ मा म.क्षे.अ.को मिति २०४२।५।१८ को फैसलामा लेनदेन व्यवहारको २० नं.को कानुनी त्रुटि भएको भनी यस अदालत डिभिजनबेञ्चबाट पुनरावेदनको अनुमति प्रदान गरिएको रहेछ ।

११. पुनरावेदक प्रतिवादीतर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री सुधानाथ पन्तले विवादीत लिखत पारीत भएको मिति २०३९।९।१८ मा धर्म गिरीले का.प.जि.अ. मा दर्ता गरेको अंश मुद्दाको फिरादबाट खुल्छ । सो फिराद नक्कल म्यादसाथ यी वादीले मिति २०३९।१०।१० मा बुझेका छन् । विवादीत बण्डापत्र लिखत २०३९।७।१६ मा पारीत भएको कुरा मिति २०३९।१०।१० मा नै वादीले थाहा पाइसकेका छन् । मिति २०३९।१०।१० मा थाहा पाएकोमा सो थाहा पाएको मितिले ३५ दिनभित्र प्रस्तुत फिराद नगरी २०३९।११।२२ मा लिखतको नक्कल सारेको मितिबाट हदम्याद कायम गरी फिराद दिएको लेनदेन व्यवहारको १० नं.ले म्यादभित्रको नहुँदा फिराद नै खारेज गर्नुपर्नेमा इन्साफ गर्नु भनी शुरु जिल्ला अदालतमा पठाउने निर्णय गरेको म.क्षे.अ.को मिति २०४२।५।१८ को फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा बदर हुनुपर्छ भन्ने र विपक्षी वादीतर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री पिताम्बर सिलवालले धर्मराज गिरी वादी भएको अंश मुद्दाको फिरादबाट के कस्तो कति जग्गा के व्यहोराबाट कुन व्यहोराको बण्डापत्र पारीत भएको हो सो खुल्दैन । तसर्थ बण्डापत्रको प्रतिलिपि मिति २०३९।११।२२ मा सारी लिएपछि मात्र यथार्थ थाहा पाई म्यादभित्रै नालेश डायर भएको हुँदा प्रस्तुत फिराद हदम्याद भित्रकै हुँदा इन्साफ गर्नु भनी शुरु जि.अ.मा पठाउने निर्णय गरेको म.क्षे.अ.को मिति २०४२।५।१८ को फैसला कानुन अनुरुप नै हुँदा सो फैसला सदर हुनुपर्छ भन्ने समेत बहस प्रस्तुत गर्नुभयो ।

१२. प्रस्तुत मुद्दामा म.क्षे.अ.को फैसला मिले नमिलेको के छ ? सो कुराको निर्णय दिनुपर्ने हुन आएको छ ।

१३. यसमा निर्णयतर्फ हेर्दा, प्रस्तुत लिखत बदर मुद्दाका वादी चित्रराज गिरी र प्रतिवादी भिमराज गिरी उपर धर्मराज गिरीको अंश मुद्दा डायर भएको र भिमराज गिरीले आफ्ना नाउँमा विवादीत जग्गा आफ्नो छोरा रामशरण गिरी र श्रीमती च्यान्टा गिरीलाई बण्डापत्र पारीत गरिदिए उपर मिति २०३९।७।१६ को बण्डापत्र लिखत बदर गरी पाउँ भनी अंश मुद्दाका प्रतिवादी चित्रराज गिरीले प्रस्तुत मुद्दाका प्रतिवादी भिमराज गिरी समेत उपर लिखत बदर मुद्दा दायर गरेको देखिन्छ ।

१४. वादी धर्मराज गिरी प्रतिवादी भिमराज गिरी समेत भएको अंश मुद्दा र वादी चित्रराज गिरी प्रतिवादी भिमराज गिरी समेत भएको लिखत बदर मुद्दा  काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला अदालतबाट एकैसाथ मिति २०४०।८।७ गते फैसला भएको देखिन्छ ।

१५. त्यसरी फैसला हुँदा अंश मुद्दामा वादीले अंश नपाउने ठहरी फैसला भएको र प्रस्तुत मुद्दामा उक्त अंश मुद्दाको म्याद प्रतिवादीले मिति २०३९।१०।१० मा बुझी अंश मुद्दाको फिराद नक्कलबाट विवादीत बण्डापत्र बदर गरिपाउँ भनी दिएको मिति २०३९।७।१६ को बण्डापत्र लिखत पारीत भएको थाहा पाएको मिति कायम गरी सो थाहा पाएको मितिले लेनदेन व्यहाहारको १० नं.को हदम्याद भित्र वादी चित्रराज गिरीको लिखत बदरको फिराद दायर नभएको भनी फिराद नै खारेज हुने ठहराई फैसला गरेको देखिन्छ ।

१६. त्यसरी फैसला भएपछि लिखत बदर तर्फको मुद्दामा वादी चित्रराज गिरीको र अंश मुद्दामा वादी धर्मराज गिरीको मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा पुनरावेदन पर्न आएको र मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट प्रस्तुत लिखत बदर मुद्दामा शुरु काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला अदालतको फिराद नै खारेज गर्ने गरेको इन्साफ बदर गरी पुनः इन्साफ गर्नु भनी शुरु जि.अ. मा पठाउने गरी मिति २०४२।५।१८ मा निर्णय ठहर गरी उक्त वादी धर्मराज गिरी प्रतिवादी यिनै भिमराज गिरी समेत भएको अंश मुद्दा मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा मुलतबी राखेको कुरा म.क्षे.अ.को मिति २०४२।५।१८ को फैसला समेतबाट देखिन्छ ।

१७. उक्त अंश मुद्दा र प्रस्तुत लिखत बदर मुद्दा परस्पर सम्बन्धित भई एकै लगाउको देखिएको लगाउकै भएको कारणबाट शुरु काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला अदालतबाट पनि एकैसाथ मिति २०४०।८।७ गते दुवै मुद्दा निर्णय गरेको पाइन्छ ।

१८. उक्त अंश मुद्दा तथा प्रस्तुत लिखत बदर मुद्दा एकै लगाउको भएको र एउटा मुद्दाको निर्णयबाट अर्को मुद्दाको निर्णयमा समेत असर पर्ने स्थिति अवस्था विद्यमान देखिन्छ । यस्तो अवस्थामा दुवै मुद्दालाई एकैसाथ राखी ठहर निर्णय गर्नुपर्नेमा अंश मुद्दा मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा मुलतबी राखी प्रस्तुत लिखत बदर मुद्दामा शुरु जिल्ला अदालतले खारेज गर्ने गरेको फैसला बदर गरी पुनः इन्साफ गर्न शुरु काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला अदालतमा पठाउने गरेको मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति २०४२।५।१८ को फैसला मिलेको नदेखिँदा बदर हुने ठहर्छ । अब उक्त वादी धर्मराज गिरी प्रतिवादी भिमराज गिरी समेत भएको अंश मुद्दा समेत मुलतबीबाट जगाई प्रस्तुत लिखत बदर मुद्दा समेत एकैसाथ राखी कानुन बमोजिम ठहर निर्णय गर्नु भनी मुद्दाका हाजिर रहेका दुवैपक्षहरूलाई तारिख तोकी मिसिल मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा पठाई दिने ठहर्छ । मिसिल नियम बमोजिम गरी बुझाइदिनू ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

न्या.रुद्रबहादुर सिंह

 

इति सम्वत् २०४३ साल आश्विन ६ गते रोज २ शुभम् ।