निर्णय नं. ३२०४ - खुन डाँका

निर्णय नं. ३२०४     ने.का.प. २०४४      अङ्क ९

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री गजेन्द्र केशरी बास्तोला

माननीय न्यायाधीश श्री महेशराम भक्त माथेमा

सम्वत् २०४३ सालको फौ.पु.नं. ५१५

मुद्दा : खुन डाँका ।

 

पुनरावेदक/वादी: धनबहादुर थापाको जाहेरीले श्री ५ को सरकार ।

विरुद्ध

विपक्षी/प्रतिवादी: भारत जि.पूर्णिमा थाना जोकी मन्सी गाउँ बस्ने कसिम मियाँ ।

            जि.मोरङ वयरवन गा.पं.वार्ड नं. ७ बस्ने भवानी प्रसाद निरौला ।

फैसला भएको मिति: २०४४।५।९।३ मा

     मृतकका पति तथा वारदातमा घाइते भएका उद्धवबहादुर थापाले प्रहरी कार्यालयमा बयान गर्दा घरमा डाँका प्रवेश गरी वारदात शुरु हुँदा श्रीमतीले माकुर वातर झपट वातर भनेकी थिइन् भनी बयान गरिदिएको देखिन्छ, यसरी बयान गरेकोमा उक्त झपटा वातर समेतलाई बुझी अनुसन्धानको कार्य गर्नु पर्नेमा त्यसतर्फ वास्तै नगरी लापरबाहीपूर्ण तवरले अनुसन्धान  गरेको देखिन्छ । अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष भएको सावितीलाई कासिम मियाँले अदालतमा इन्कार गरेको तथा सरजमीनका व्यक्तिहरूले पनि वारदात देखें सुनें जानेको कुरा नलेखाई केबल प्र.कासिमले प्रहरीमा गरेको सावितीलाई सिरान हाली बकपत्र गरिदिएको देखिन्छ, अर्को मुद्दामा कासिमले गरेको साविती र अघिनै बरामद भएको पेस्तोल पछि घट्न आएको घटनासँग जोड्दै चारित्रिक प्रश्नलाई प्रमाणको रुपदिन नमिल्ने ।

 (प्रकरण नं. २०)

पुनरावेदक, वादीतर्फबाट: विद्वान सह-न्यायाधिवक्ता श्री खगेन्द्र बस्न्यात

विपक्षी,प्रतिवादी तर्फबाटःX

उल्लेखित मुद्दाःX

फैसला

न्या.गजेन्द्र केशरी बास्तोला: पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला उपर पुनरावेदन पर्न आई बेञ्च समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त विवरण यसप्रकार रहेछ ।

२.    ०३९ साल आषाढ २७ गते रात मेरो भतिजा उद्धवबहादुरको घरमा डाँकाहरू आई बन्दूक फायर गरी भतिजाको गलामा बन्दूक फायर गरी छर्रा लागी घाइते भएको र बुहारी लीलामायाको घटनास्थल मा मृत्यु भएको, लाश प्रकृति समेत जो जे गर्नु पर्छ गरिपाउँ र के कति धनमाल डाँका भयो घाइते भतिजा उपचारबाट निको भएपछि लेखाई दिनेछु भन्ने समेत व्यहोराको ०३९।३।२८ को जाहेरी दर्खास्त ।

३.    भान्सा कोठामा पूर्व गोडा पश्चिम सिरान गरिरहेको उत्तानो परेको लाशको शरीरको विभिन्न अंगमा गोली छर्रा लागेको घाउ भएको ढोकामा गोली लागेको कोठाभित्र जूठो भाँडाकुडा भएको मृतक लीलामायाको शरीर रगताम्म देखिएको मृतकको लाश प्रकृति मुचुल्का ।

४.    दोमना हाट भएकोले हाट गएको थिएँ । हाटबाट फर्कि आउँदा लाठी र बन्दूक बोकेको ६ जना लुंगी लगाएका मानिस देखि हाटबाट आउने मानिस होलान भनी मैले वास्ता गरिन घर आई अं.८ बजेतिर बन्दूकको आवाज आयो र घटनास्थलमा आउँदा लीलामायाको मृत्यु भएको देखें भन्ने समेत टंकबहादुरको लाश प्रकृति मुचुल्का ।

५.    घटनाको रात र दुवाली फुकाउँदै मालिकसँग कुरा गर्दै थिएँ त्यतिकैमा एकजना मदिसे जस्तो मानिस भर्‍याड्ड चढी आएर मालिकलाई पाइप तेस्र्याई निकालो निकालो भन्यो, मलाई बन्दूक जस्तो लागेकोले सिढीबाट हुरिएर तल हामफालें भाग्दाभाग्दै आँगनमा मलाई कसले हिर्कायो देखिन, भागी घर गएर डाँका डाँका भनी कराएँ गाउँका मानिस आएपछि म पनि आएँ मालिकनीको मृत्यु भयो डाँकाहरू चिन्न सकिन भन्ने होमबहादुर विश्वकर्माको कागज ।

६.    छर्राले लागी मुटुको चाल बन्द भई मृत्यु भएको देखिन्छ भन्ने समेत पोष्टमार्टम रिपोर्ट ।

७.    दाहिने आँखाले हेर्न नसक्ने बायाँ आँखा सुनिएको गाला सुनिएको भन्ने समेत व्यहोराको उद्धव थापाको घा केश फाराम पछि निजको कागज गराउँदा वारदातको रात मेरो घरमा डाँका लाग्दा १०।१५ जना जति डाँकाहरू आई भान्सा कोठामा झपटा झपटी हुँदा निज डाँकाले हानेका बन्दूकको छर्राले लागी श्रीमती लीलामायाको मृत्यु भएको हो, म पनि घाइते भई बेहोस भएँ डाँका प्रवेश गर्नासाथ श्रीमतीले माकुर वातर झपटी भनेकी थिइन् के काँहा बस्ने के नाम गरेका कतिजना थिए बेहोस भएकाले देखिन डाँकाहरूले बिगो रु.९,२६९।५०  को धनमाल डाँका गरी लगेका छन् भन्ने समेत उद्धव थापाको कागज ।

८.    गत मार्ग महिनामा बयरबन हटिया टोलमा मुसलिम मिया, अलिल मियाँ, सैयाद मियाँ, करिम मियाँ समेतका व्यक्तिहरू भई डाँका वारदात गरेका थिए । मुसलिम मिया भवानी माष्टरको घरमा बस्ने गरेका थिए । तर भवानी माष्टर डाँका वारदातमा गएको थिएन । सो वारदातमा एकजना आईमाईको मृत्यु भएको थियो । भवानी माष्टरले डाँकाको हिस्सा खान्छन् भनी मुसलिम मियाले भनेको हो भन्ने समेत पुण्यराज खतिवडाको जाहेरी परेको डाँका मुद्दामा पक्राउ परेका कासिम मियाँले प्रहरीमा गरेको बयान ।

९.    कासिम मियाको बयान सुनें, जाहेरवालाको घरमा मुसलिम मिया समेतले डाँका गरेको हुनुपर्छ । मैले डाँका वारदात गर्न गएको र डाँकाको भाग हिस्सा खाएको छैन । मसँग कुनै प्रकारको अवैध हातहतियार छैन । प्रेम प्रसादसँग मुसलिम मिया समेतको रिसइवी भएकोले निजलाई खतम पार्ने कुरा मैले गरेकोले रिसइवीबाट पोल गरेको होला भन्ने समेत भवानीप्रसाद निरौलाको प्रहरीमा भएको बयान ।

१०.    जाहेरवालाका घरमा डाँका वारदात भएको र उद्धव थापा घाइते भएको श्रीमती लीलामायाको मृत्यु भएको हो । माकुर वातर, झपट थारुलाई चिन्दैनौं । कासिम मियाको प्रहरी कागजबाट निजले पोल गरी लेखिएका प्रतिवादीहरू समेत भई यो वारदात गराएका रहेछन भन्ने कुरा थाहा भयो । भवानी निरौलाले शरण दिई राखेका कासिम मिया र मुसलिम मियाले यो वारदात गराएको विश्वास लाग्छ भन्ने रामचन्द्र पाठक समेतको सरजमीन मुचुल्का ।

११.    विरुद्ध खण्डमा लेखिएका १ नं. देखि ७ नं. तलका प्रतिवादीहरू उपर ज्यानसम्बन्धीको १३(३) नं. बमोजिम तथा चोरीका १४(४) बमोजिम हुने र भवानी निरौलाले वारदातमा नगएको भए तापनि डाँका गरी ल्याएको माल बाँडी लिएको हुँदा निज उपर ज्यानसम्बन्धीको १७(३) र चोरीको २० नं. बमोजिम सजायँ भई डाँका गरी लगेको बिगो रु. ९,२९६।५० भराई दिने र वैदेशी नागरिक सेयादमिया, करिम मिया, अकुलीमिया मसलिममिया समेत उपर सरहदमा फेला पक्राउ परेका बखत कारवाही हुने भन्ने समेत प्रहरी तथा स.स.अ.को आरोपपत्र ।

१२.   ०३९।३।२७ गते म भारत आफ्ना घरमा छु । सो दिन सोधनी भएका प्रतिवादी कसैसँग मेरो भेट भएन । निजहरूसँग मैले वारदात गरेको छैन । प्रहरीले मलाई पढी नसुनाई सहिछाप गर भनेकाले सहिछापसम्म गरिदिएको हो मलाई पुण्यप्रसादको जाहेरी परेको डाँका मुद्दामा मलाई पक्राउ गरेको हो । यो मुद्दा बाहेक अरुमा अभियोग लागेको समेत छैन । म निर्दोष छु भन्ने समेत कासिम मियाको बयान ।

१३.   ०३९।३।२७ गते लेखिएको प्रतिवादीहरूसँग भेटघाट भएको छैन । डाँका गरी ल्याएको भाग हिस्सा बाँडी खाने गरेको छैन । मैले प्रतिवादीहरूसँग मिली डाँका गरेको छैन । कासिम मियाको बयान सुनें । निजहरूलाई पटुवा गोड्ने जनमा ठेक्कामा दिएको रु. ४०।– दिन बाँकी थियो त्यस इवीबाट मलाई झुठ्ठा पोल गरेको हो । जाहेरवालाको घरमा डाँका वारदात भयो भन्ने सुनेको हुँ भन्ने समेत भवानी प्रसाद निरौलाको बयान ।

१४.   प्र. सलिम मिया प्र. सतार मियाका नाउँमा जारी भएको वारेण्ट समेतको म्याद पुर्जि गुजारी बसेका रहेछन् ।

१५.   बुझिएसम्मको सबूद प्रमाणबाट प्रतिवादी कासिम मियाले प्रहरी प्रतिवेदन माग दावी बमोजिम ज्यानसम्बन्धीको १३(३) बमोजिम अंश सर्वस्वसहित जन्मकैद हुने र प्रतिवादी भवानीप्रसाद निरौलाले लगाएका अभियोगबाट सफाई पाउने ठहर्छ भन्ने शुरु मोरङ जिल्ला अदालतको फैसला ।

१६.    प्रतिवादी मध्ये भवानीप्रसाद निरौलालाई सफाई दिएको फैसला उपर चित्त बुझेन । प्रतिवादी भवानी  प्रसादले भारतबाट डाँकाहरू झिकाई जाहेरवालाको भतिजा उद्धव बहादुर थापाको घरमा डाँका वारदात गराएको प्रष्ट प्रमाणबाट देखिएकोले उक्त अदालतको फैसला कानुनी त्रुटिपूर्ण हुँदा बदर गरी निजलाई प्रहरी प्रतिवेदन माग दावी बमोजिम सजायँ गरिपाउँ भन्ने वादी श्री ५ को सरकारको पू.क्षे.अ.मा परेको पुनरावेदन ।

१७.   मेरो केही दोष छैन म निर्दोष मानिस माथि मलाई सर्वस्वसहित जन्मकैदको सजायँ गर्ने निर्णय मिलेको छैन । कारण म नेपाली मानिस होइन । मेरो नेपालमा बसोवास छैन भारतीय मानिस हुँ । नेपालको बोली भाषा जान्दिन । मलाई नेपालको ऐन कानुन थाहा छैन । मलाई शुरु अदालतबाट के कस्तो निर्णय गरी सजायँ गरेको छ । सम्मानीत अदालतबाट मिसिल हेरी न्याय पाउँ भन्ने समेत प्रतिवादी कासिम मियाले कारागार मार्फत पू.क्षे.अ.मा गरेको पुनरावेदन ।

१८.   अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष भएको प्र.कासिम मियाँको साविती बयानलाई अन्य स्वतन्त्र तथा शंकारहित प्रमाणबाट पुष्टि हुन नआएको हुँदा प्रहरी प्रतिवेदन माग दावी अनुसार निजलाई कसूरदार ठहर गर्न मिलेन । निजले सफाई पाउने ठहर्छ । अर्को प्रतिवादी भवानी निरौलाको हकम निजलाई कासिम मियाँको पोल उजूरीको आधारमा अभियोग लगाइएकोमा मुख्य अभियुक्तले नै सफाई पाउने ठहरेको हुँदा निजले पनि सफाई पाउने हठर्छ । शुरु जि.अ.को इन्साफ केही उल्टी हुन्छ भन्ने समेत व्यहोराको पू.क्षे.अ.को फैसला रहेछ ।

१९.    प्र. कासिमले अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष साविती बयान दिएकोमा त्यसलाई खण्डन गर्न कुनै प्रमाण गुजार्न सकेको छैन । प्र.भवानीले पनि डाँका गरी ल्याएको धनमाल बाँडी खाएका भनी साविती पोल उजूर गरेको र प्रेम प्रसादलाई मार्नको लागि कासिम समेतलाई रु. ४,०००।– दिएको कुरामा निजले प्रहरी समक्ष कागज गरिदिएको समेत हुँदाहुँदै यस्ता ठोस र तथ्ययुक्त सबूद समेतको बेवास्ता गरी सफाई दिने ठहर गरेको पू.क्षे.अ.को फैसला प्रमाण ऐन, ०३१ का दफा ९ समेतको त्रुटी हुँदा सो फैसला उल्टाई प्रहरी प्रतिवेदन माग दावी बमोजिम होस् भन्ने समेत श्री ५ को सरकारको तर्फबाट यस अदालतमा पुनरावेदन पर्न आएको रहेछ ।

२०.   नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक वादी श्री ५ को सरकारको तर्फबाट खटिई उपस्थित हुनुभएको विद्वान सहन्यायधिवक्ता श्री खगेन्द्र बस्न्यातले गर्नु भएको बहस समेत सुनियो । पू.क्षे.अ.को इन्साफ मिले नमिलेको के रहेछ सो सम्बन्धमा निर्णय दिनु पर्ने देखियो । यसमा मृतक लीलाकुमारीका पति तथा वारदातमा घाइते उद्धवबहादुर थापाले प्रहरी कार्यालयमा बयान गर्दा घरमा डाँका प्रवेश गरी वारदात शुरु हुँदा श्रीमतीले माकुर वातर झपट वातर भनेकी थिइन् भनी बयान गरिदिएको देखिन्छ । यसरी बयान गरेकोमा उक्त झपट वातर समेतलाई बुझी अनुसन्धानको कार्य गर्नु पर्नेमा त्यसतर्फ वास्तै नगरी लापरवाहीपूर्ण तवरले अनुसन्धान गरेको देखिन्छ । अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष भएको सावितीलाई कासिम मियाँले अदालतमा इन्कार गरेको तथा सरजमीनका व्यक्तिहरूले पनि वारदात देखें सुनें जानेको कुरा नलेखाई केवल प्र.कासिमले प्रहरीमा गरेको सावितीलाई सिरान हाली बकपत्र गरिदिएको देखिन्छ । अर्को मुद्दामा कासिमले गरेको साविती र अघि नै बरामद भएको पेस्तोल पछि घट्न आएको घट्नासँग जोड्दै चारित्रिक प्रश्नलाई प्रमाणको रुप दिन पनि मिल्दैन । अतः ठोस र तथ्ययुक्त प्रमाणको अभावमा निज कासिम मियाँलाई सफाई दिने ठहर्‍याएको पु.क्षे.अ.को फैसला मिलेकै देखियो । सहअभियुक्त कासिमको प्रहरीमा भएको पोल उजूरी बाहेक अन्य कुनै स्वतन्त्र तथा तथ्ययुक्त प्रमाण पेश हुन नसकेको तथा मूल अभियुक्त (पोलाहा) कासिम मियाँले नै अभियोगमा सफाई पाउने ठहरेको हुँदा प्र.भवानी निरौलाले पनि सफाई पाउने ठहर्छ । शुरुको केही उल्टी गरेको पू.क्षे.अ.को इन्साफ मनासिब ठहर्छ । नियम बमोजिम गरी मिसिल बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.महेशराम भक्त माथेमा

 

इतिसम्वत् २०४४ साल भाद्र ९ गते रोज ३ शुभम् ।

