निर्णय नं. ३२१९ - धनमाल
निर्णय नं. ३२१९ ने.का.प. २०४४ अङ्क ९
संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री बब्बर प्रसाद सिंह
माननीय न्यायाधीश श्री हिरण्येश्वरमान प्रधान
सम्वत् २०४३ सालको ६५९, ६६०
मुद्दा : धनमाल ।
पुनरावेदक/प्रतिवादी: कास्की पोखरा न.पं. वडा नं. १० राम बजार बस्ने कृष्ण बहादुर गुरुङ ।
ऐ.ऐ बस्ने ईन्द्र कुमारी गुरुङ ।
विरुद्ध
विपक्षी/वादी: ऐ. ऐ. बस्ने तेजबहादुर गुरुङ ।
फैसला भएको मिति: २०४४।५।१।२ मा
वादीले आफ्नो स्वास्नी पुनरावेदकलाई जारी गरी लग्दाको अवस्था आफूले दिई राखेको धनमाल (गहना) समेत लिई गएको भनी देखाई दावी गरेकोमा प्रतिवादी पुनरावेदकले दावी बमोजिमका गहना दिन सक्ने वादीको औकात नै नभएको भनी दावी बमोजिमको धनमाल आफूलाई दिएको कुरामा इन्कार गरे पनि आफ्नो स्वास्नीलाई दावी बमोजिमको गहनासम्म पनि नदिएको होला भनी मान्न सकिने अवस्था नरहेको कुरा निज पुनरावेदकलाई विपक्षी कै सहयोगबाट पढाईको क्रम समेत जारी राख्न लगाएको भन्ने मिसिलबाट देखिन आएकोबाट पनि समर्थन भएका र अरु प.क्षे.अ.को फैसलामा उल्लेख भएका कुराहरूबाट समेत दावी बमोजिमको धनमाल भरी पाउने ठहर्याएको इन्साफ मनासिब ठहर्छ ।
(प्रकरण नं. १२)
पुनरावेदक, प्रतिवादीतर्फबाट: विद्वान अधिवक्ता श्री गुरुप्रसाद बराल
विपक्षी,वादी तर्फबाटःX
उल्लेखित मुद्दाःX
फैसला
न्या.हिरण्येश्वरमान प्रधान: पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति २०४२।१०।७।१ को फैसला उपर चित्त नबुझी प्रतिवादीहरूको पुनरावेदन गर्ने अनुमतिको लागि पर्न आएको निवेदनमा अनुमति प्राप्त भई इजलास समक्ष पेश भइआएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त विवरण निम्न प्रकार छ।
२. २०२६ साल मार्गमा क.प.बुद्धि बहादुरको छोरी विपक्षी इन्द्रकुमारीसँग जातको रीत अनुसार विवाह भएको २ छोरा पनि भएको र विपक्षी इन्द्रकुमारी पढ्न जाने भई हाम्रो कमाइको बचत नगदी सुनका गहना धनमाल केही नहुने हाम्रो घरमा राख्दा चोरी नोक्सानी हुनसक्ने महशूस गरी दैनिक चलनका कपडा भाडा बाहेक नगदी धनमाल मूल्यवान चिज राख्ने बाकस ससुरा बाबुको घरमा राखेमा सुरक्षा हुने सल्लाह गरी नगद गहना धनमाल समेतको रु. २२,९००।– क.प. बुद्धि बहादुरका घर राखेको बाकसको ताला कुची इन्द्रकुमारीसँग रहन्थ्यो । इन्द्रकुमारी पढ्दैको अवस्था प्रोफेसर कृष्ण बहादुर गुरुङसँग प्रेम गरेर हाँस ख्याल ठट्टा गर्दा रहेछन् । दुई बच्चाको आमा परस्त्रीसँग हाँस ख्याल गर्न लाज लाग्दैन भन्दा २०३६।२।३ मा कुटपिट गरेको सो दिनदेखि इन्द्रकुमारी घरमा नआई माइतैमा बसेकी थिइन । २०३६।११।२८ गते इन्द्रकुमारी र कृष्ण बहादुर प्रकाशित रुपमा लोग्ने स्वास्नी भई जारीका कानुन विपरीत पुनः विवाह गरी घरमा भित्राई काठमाडौं तर्फ गएका थाहा पाएकोले मैले विपक्ष इन्द्रकुमारीलाई लगाउन दिएका गहना दिए गहनै नदिए कृष्ण बहादुर र इन्द्रकुमारीबाट सुन तोला १ को रु. २,०००।– ले तोला ३ को हुने रु. ६,०००।– सक्कली मुगा र यूँ समेतको माला १ को रु. १,१००।– अटोमेटिक घडी १ को रु. ६००।– समेत रु. ७,७००।– र विपक्षी क.प.बुद्धि बहादुर गुरुङबाट नगद रु. २२,९००।– समेत जम्मा रु. ३०,६००।– दिलाई भराई पाउँ भन्ने समेत तेजबहादुर गुरुङको फिरादपत्र ।
३. निज वादी लेखिए बमोजिम धनमाल दिन सक्ने व्यक्ति होइनन् निज ज्यादै गरीब भएको कुरा निजैले इन्द्रकुमारीलाई लेखेको पत्रबाट प्रष्ट हुन्छ । लेखिए बमोजिमका गहना लगाउन मलाई दिएको होइनन् र म बुद्धि बहादुरलाई रु.२२,९००।– को धनमाल र रकम राख्न दिएको पनि होइन विपक्षी तेजबहादुरले मलाई कुटपिट गरेको हुँदा २ छोराकी आमा बेग्लै बस्नु उपयुक्त सम्झी माइत बसेकी छु । म कृष्ण बहादुरसँग पोइल जाने लाने गरेको होइन भन्ने समेत कृष्ण बहादुर इन्द्रकुमारी र बुद्धि बहादुर गुरुङको प्रतिउत्तरपत्र ।
४. वादीकै साक्षीहरूले वादी दावी बमोजिमका गहना लगाउन दिएको र रुपैयाँ राख्न दिएका देखेका भन्न नसकेकोले प्रमाणका अभावमा वादी दावी बमोजिमको धनमाल प्रतिवादीहरूबाट भरी पाउने ठहर्दैन भन्ने समेत शुरु कास्की जिल्ला अदालतको २०३७।१०।७ को फैसला ।
५. उक्त फैसलामा चित्त बुझेन उक्त फैसला बदर गरी हक इन्साफ पाउँ भन्ने समेत वादी तेजबहादुर गुरुङको गण्डकी अञ्चल अदालतमा परेको पुनरावेदनपत्र ।
६. वादीका कुनै पनि साक्षीहरूले रु. २२,९००।– बुद्धि बहादुर कहाँ राख्न दिएको हो भनी भन्न सकेका छैनन् उता ७,७००।– का सुनका गहना मुगा घडी समेतका धनमाल वादीको भनाईको आधारमा मात्र लगे होलान भन्न नमिल्नुका साथै फौ.पु.नं.२०२ को कुटपिट लुटपिट सम्बन्ध विच्छेद मुद्दामा प्र. इन्द्रकुमारी र तेजबहादुरको सम्बन्ध विच्छेद हुने र लगाउको फौ.पु.नं.२०३ को जारी मुद्दामा जारी गरेको नठहरी आजै यस अदालतबाट फैसला भएकोले समेत पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन शुरुको इन्साफ मनासिब ठहर्छ भन्ने समेत गण्डकी अञ्चल अदालतको २०४०।१।३० को फैसला ।
७. जारी धनमालको कसूरबाट बच्न मेरा उपर दायर गरेको सम्बन्ध विच्छेद कुटपिट लुटपिट मुद्दाको प्रमाण लगाई लाग्ने प्रमाण नलगाई गरिएको गण्डकी अञ्चल अदालतको फैसला कानुनी त्रुटी हुँदा पुनरावेदन गर्ने अनुमति पाउँ भन्ने वादी तेजबहादुरको प.क्षे.अ.मा परेको निवेदनमा पुनरावेदन गर्ने अनुमति दिएको छ नियम बमोजिम पेश गर्नु भन्ने समेत प.क्षे.अ.को २०४१।५।२४ को आदेश रहेछ ।
८. जारी मुद्दामा प्रतिवादी कृष्ण बहादुर गुरुङले प्रतिवादी इन्द्रकुमारी गुरुङलाई जारी गरी लगे गएको ठहरी फैसला भएको हुँदा पोइल जाने आइमाइले लोग्नेको सम्पत्ति लिई जान नपाउने हुँदा सुनतोला १ को कानमा लगाउने रिङ गोटा २, सुन तोला १ को रैया जोर १, सुन तोला आधाको औठी १ समेत जम्मा सुन तोला १½ को तोला १ को रु. २०००।– का दरले हुने रु. ५०००।– र सक्कली मुगाको यूँ समेतको माला १ को रु. १,१००।– समेत जम्मा रु. ६,१००।– को गहना प्र. इन्द्रकुमारी लगेको ठहर्छ । उक्त बिगो प्र.कृष्ण बहादुर गुरुङ र इन्द्रकुमारी गुरुङबाट वादी तेज बहादुरले भराई पाउने ठहर्छ । प्र.मध्येका क.प.बुद्धि बहादुरलाई राख्न दिएको भनेको नगद रु २२,९००।– को कुनै सबूद प्रमाण पेश गर्न नसकेको हुँदा सो समेतको अरु बिगो बढी दावी गरेको ठहर्छ गण्डकी अञ्चल अदालतको इन्साफ केही उल्टी हुन्छ भन्ने समेत प.क्षे.अ.को २०४२।१०।७ को फैसला रहेछ ।
९. वादी तेजबहादुरले बिगो रु. ६,१००।– हामीहरूबाट भराई पाउने ठहर गरेको प.क्षे.अ.को त्रुटिपूर्ण फैसला बदर गरिपाउन पुनरावेदन गर्ने अनुमति पाउँ भन्ने समेत प्र.इन्द्रकुमारी तथा कृष्ण बहादुरको यस अदालतमा पर्न आएको छुट्टा छुट्टै न्या.प्र.सु.ऐन, २०३१ बमोजिम पुनरावेदन गर्ने अनुमति प्रदान गरिएको छ भन्ने समेत यस अदालतको मिति २०४३।२।२८ को आदेश रहेछ ।
१०. नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी इजलास समक्ष पेश भई आएको प्रस्तुत मुद्दामा तारेखमा रहेका वादी प्रतिवादीका वा.हरूलाई समेत इजलासबाट पटकपटक बोलाउन लगाउँदा समेत उपस्थित नभएका पुनरावेदक प्रतिवादीको तर्फबाट बहसको लगि उपस्थित हुनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री गुरुप्रसाद बरालले गर्नु भएको बहस जिकिर समेत सुनियो ।
११. प्रस्तुत मुद्दामा प.क्षे.अ.ले गरेको इन्साफ मनासिब बेमनासिब के रहेछ सो सम्बन्धमा निर्णय दिनु पर्ने हुन आयो ।
१२. निर्णयतर्फ विचार गर्दा प्रस्तुत मुद्दामा वादी तेजबहादुरले आफ्नो स्वास्नी पुनरावेदक इन्द्रकुमारीलाई जारी गरी लग्दाको अवस्था आफूले दिई राखेको धनमाल (गहना) समेत लिई गएको भनी देखाई दावी गरेकोमा प्रतिवादी पुनरावेदकले दावी बमोजिमका गहना दिन सक्ने वादीको औकात नै नभएको भनी दावी बमोजिमको धनमाल आफूलाई दिएको कुरामा इन्कार गरे पनि आफ्नो स्वास्नीलाई दावी बमोजिमको गहनासम्म पनि नदिएको होला भनी मान्न सकिने अवस्था नरहेको कुरा निज पुनरावेदकलाई विपक्षी तेजबहादुरकै सहयोगबाट पढाइको क्रम समेत जारी राख्न लगाएको भन्ने मिसिलबाट देखिन आएकोबाट पनि समर्थन भएका र अरु प.क्षे.अ.को फैसलामा उल्लेख भएका कुराहरूबाट समेत दावी बमोजिमको धनमाल भरिपाउने ठहर्याएको इन्साफ प.क्षे.अ.को मनासिब ठहर्छ । प्रतिवादीहरूको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन कोर्ट फी रही मुद्दा दायर भएको देखिँदा केही गरिरहनु परेन मिसिल नियम बमोजिम गरी बुझाइदिनु ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या.बब्बर प्रसाद सिंह
इतिसम्वत् २०४४ साल भाद्र १ गते रोज २ शुभम् ।