निर्णय नं. ३२८६ - कर्तव्य ज्यान

निर्णय नं. ३२८६     ने.का.प. २०४४      अङ्क ११

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री हिण्येश्वरमान प्रधान

माननीय न्यायाधीश श्री रुद्र बहादुर सिंह

सम्वत् २०४३ सालको फौ.पु.नं. ४४४

मुद्दा : कर्तव्य ज्यान ।

 

पुनरावेदक/वादी: अम्बिका तिमिल्सीनाको जाहेरीले श्री ५ को सरकार ।

विरुद्ध

विपक्षी/प्रतिवादी: जि.सुनसरी तनमुना गा.पं. वार्ड नं. ६ बस्ने विजय गछदार ।

फैसला भएको मिति: २०४४।८।१५।३ मा

     प्रहरी समक्ष भएको साविती साक्षीहरूको बकपत्र लगायतका कुनै पनि स्वतन्त्र प्रमाणबाट समर्थित हुन नआएको यस अवस्थामा सबूद प्रमाणको अभावमा आरोपित कसूरबाट प्र.लाई सफाई दिने गरेको फैसलालाई सदर गर्ने गरेको इन्साफ मनासिब नै हुँदा सदर हुने ।

(प्रकरण नं. २९)

पुनरावेदक, वादीतर्फबाट: विद्वान सह-न्यायाधिवक्ता श्री खगेन्द्र वस्न्यात

विपक्षी,वादी तर्फबाटःX

उल्लेखित मुद्दाःX

फैसला

न्या.हिरण्येश्वरमान प्रधानः पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला उपर चित्त बुझेन भनी वादी श्री ५ को सरकार तर्फबाट पुनरावेदन पर्न आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त व्यहोरा निम्नानुसार रहेछ ।

२.    मिति २०३८।८।९ गते क्याम्पसमा विद्यार्थी आन्दोलनबाट भाइ फणिन्द्रको मृत्यु भएको को को भई भाइलाई मारे, मार्ने मराउनेलाई सजायँ गरिपाउँ भन्ने अम्बिका तिमिल्सीनाको २०३८।८।९ गतेको जाहेरी दर्खास्त ।

३.    मिति २०३८।८।९ गतेको लाश प्रकृति विवरण मुचुल्का ।

४.    मिति २०३८।८।९ गतेको डाक्टरको राय भएको पोष्टमार्टम रिपोर्ट ।

५.    मिति २०३८।८।९ गतेको बिहानै देखि क्याम्पसमा विद्यार्थीहरू बीच झगडा भएको विजय गछदारले मेरो भाइलाई गोली हानेछ र भाइ पक्षका साथीले रिस थाम्न नसकी विजय गछदारलाई पिटेछन् भन्ने समेतको अम्बिकाप्रसाद तिमिल्सीनाले पछि खुलाई दिएको कागज ।

६.    मिति २०३८।८।९ गते महेन्द्र मोरङ क्याम्पसमा विजय गछदारले पिस्तोला लिई गोली पडकाएका हुन् भन्ने प्रहरीमा गरेको ठाडो कागज ।

७.    क्याम्पसबाट दुई पटक गोली फायर भएको र अखिलका केटाहरूले गोली हानी मार्ने विजयलाई झम्टिन खोज्दथे भन्ने क्याम्पसको अर्दली दुर्गा प्रसाद तिमिल्सीनाको मिति २०३८।८।९ मा प्रहरीमा भएको कागज ।

८.    मिति २०३८।८।९ गते अखिल पक्ष र विजय गछदार समेतको झगडा भई रहँदा म २०, २५ कदम भागेको अवस्था मलाई गोली लागेको रहेछ भन्ने समेत मिति २०३८।८।२१ मा सुनिल दाहालले गरेको कागज ।

९.    अखिल र ने.वि.सं. को केटाहरू बीच झगडा  भई रहँदा म भागेको सोहिबेला बन्दूक पडकेको आवाज सुनेको हुँ भन्ने समेत २०३८।८।९ मा शैलेन्द्र आचार्यले गरेको कागज ।

१०.    कक्षा बहिष्कार नगर्नेबारे साथीहरूलाई सम्झाउँदा मलाई समेत कुटे पछि बन्दूक पडकेको आवाज आई भाग्दा टाउकोमा कुटी बेहोस भएछु भन्ने मिति २०३८।८।२१ को महेन्द्र कुमार चौधरीको बयान ।

११.    क्याम्पसमा विजय गछदारले हरिनारायण चौधरीबाट पिस्तोल लिएपछि विद्यार्थीले विजयलाई घेर्दा पिस्तोल ठाडो पारेको देखियो पछि फायर भएको आवाज आयो र खगेन्द्र चुडालले विजयलाई हिर्काउन थाल्यो भन्ने समेत व्यहोराको मिति २०३८।८।२१ को गणेशराज कार्कीको कागज ।

१२.   अखिल र ने.वि. संघको झगडामा हरिनारायण चौधरीले दुवै हातमा पिस्तोल लिई अखिलेलाई धम्क्याउँदै २ फायर गरेपछि पिस्तोल विजय गछदारको हातमा परी अखिलले एक एक गरी मार्छु भन्दै भाग्दै थिए, मृतक फणिन्द्रले तागत छ भन्ने हान भनेर अगाडि बढ्दा विजयले फायर गरी फणिन्द्रलाई लाग्यो । त्यसपछि विद्यार्थीको भागाभाग भयो भन्ने मिति २०३८।९।१२ को चस्मदिद जीवनमणी दाहालको कागज ।

१३.   म कोठामा बस्दा राजेन्द्रमान सिंहले विजय गछदारको हातबाट खोसी ल्याएको भनी पेण्ट पछाडिबाट पिस्तोल झिकी देखाए भन्ने दुर्गालाल श्रेष्ठको कागज ।

१४.   म अफिस छुटी डेरा जाँदा छोरा नाता पर्ने दुर्गालाल श्रेष्ठ समेत ३ जना थिए । त्यसमध्ये राजेन्द्रमान सिंह अधिकरीले फायर भएको रिवल्भर विजयको हातबाट खोसी ल्याएको हुँ भनी देखाउँदथे भन्ने सुश्री राधिका श्रेष्ठको कागज ।

१५.   मिति २०३८।८।९ गते क्याम्पसमा गोली पडकिदा भागी चिया दोकानमा बस्दा साथी राजेन्द्रमान सिंह अधिकारी आई विजय गछदारबाट रिवल्भर खोसी ल्याएको छु भनी पेण्ट पछाडिबाट देखाई पछि दिदी राधिका श्रेष्ठले डेरा गई राजेन्द्रले रिवल्भर निकालेपछि विजयको पेस्तोलबाट फणिन्द्रको मृत्यु भयो भन्ने सुने भन्ने मिति ०३८।८।९ गतेको फत्तेबहादुरको कागज।

१६.    मिति २०३८।८।९ मा हाम्रो र ने.वि.संघको बीच वाद विवाद हुँदा हरिनारायण चौधरी रिवल्भर लिई फायर गरेपछि उक्त रिवल्भर नक्कली भनी हाम्रो साथीहरूले ने.वि.संघका केटाहरूलाई लखेट्दै जाँदा विजय गछदारले एक फायल गरे सो फायरबाट फणिन्द्र तिमिल्सीनालाई गोली लागेको हुँदा सो गोलीको झोकमा फणिन्द्रले विजयको हातमा हिर्काएर विजयको हातको रिवल्भर भुंईमा खसेपछि मैले टिपे र हिंडे बाटामा साथी फत्ते बहादुरलाई भेटी रिवल्भर ल्याएको छु भनी देखाई दिए र रिवल्भर नक्कली सकल्ली के हो भनी हेर्न चिनेको दिदी राधिकाको डेरामा आयौं र त्यहाँ फत्तेबहादुर समेत ४ जनालाई पेस्तोल देखाए, सो पेस्तोल श्यामबाबु दाहालले राखेको थियो उसले पनि किरण के.सी.लाई दिएको छ भन्ने समेत व्यहोराको मिति ०३८।९।१६ गतेको राजेन्द्रमान सिंह अधिकारीको कागज ।

१७.   विजयको हातबाट खोसी ल्याएको रिवल्भर मेरो साथी राजेन्द्रले मलाई राख्न दिएपछि उक्त हतियार मैले किरण के.सी.लाई राख्न दिएँ । राजेन्द्रका भनाई अनुसार विजय गछदारले नै रिवल्भर फायल गरी फणिन्द्रलाई मारेको भन्ने कुरामा मलाई पुरा विश्वास लाग्दछ भन्ने समेत व्यहोराको श्यामबाबु दाहालको कागज ।

१८.   मिति २०३८।८।९ गते ने.वि.संघको केटाहरू र अखिलका केटाहरू बीच कुटाकुट हुँदा म युनियन कोठाबाट आउँदै थिएँ, बाटोमा दुई फायर सुनें । हरिनारायणले निलो कालो मुख लगाएको देखि बन्दूक तपाईले पडकाउनु भएको हो, भनी सोद्धा हो भनेकोले सो रिवल्भर मैले लिई राखें, मलाई अखिल पक्षको केटाले कुटन आई लागेकोले मैले पनि फणिन्द्र तिमिल्सीनालाई ताकेर दुई पल्ट रिवल्भर पडकाएको हुँ सोही गोलीले  निजको मृत्यु हुर्नुपर्छ । अरु फायर भएन, त्यसपछि मलाई कुटेको हुँदा बेहोश भए रिवल्भर कसले लग्यो थाहा भएन । हरिनारायणले पडकाएको र मैले पड्काएको रिवल्भर एउटै हो । सो रिवल्भर मैले बनारसबाट ल्याएको हुँ । मेरो हो भन्ने समेत व्यहोराको मिति २०३८।१०।५ को विजय गछदारको साविती बयान ।

१९.    मिति २०३८।८।९ गते प्राइभेट परीक्षा हुँदा आफ्नो ज्यान जोगाउन ढोका थुनी बसेका थियौं केही बेरमा दक्षिण पट्टिबाट २।३ फायर पडकेको सुनियो, एकछिन पछि फेरि २।३ फायर पडकेको आवाज सुनेको हुँ । कसले चलाए देखिनौं भन्ने मिति २०३८।१०।८।५ को सरजमीन मुचुल्का ।

२०.   संकलित भै आएको सबूद प्रमाणको परिबन्धबाट राजेन्द्रमान सिंह अधिकारीले रिवल्भर विजयसंग खोसी सुश्री राधिका श्रेष्ठको डेरामा लगी हेर्दा त्यहाँ बसिरहेको दुर्गालाल श्रेष्ठ, फत्तेबहादुर कार्की, श्यामबाबु दाहाल समेतले दुई वटा नपडकिएको र ४ वटा पडकिएको गोली समेत देखेको र क्याम्पसमा फायर भएको आवाज आउँदा गणेशराज कार्की, सोहन कामत समेतले विजयको हातमा रिवल्भर देखेको कारणबाट विजय गछदारले गोली हानी सोहीबाट फणिन्द्रको मृत्यु भएको हुँदा निजलाई ज्यानसम्बन्धी महलको १३(१) बमोजिम र घटनास्थलमा हतियार लगी सहयोग गरेको हरिनारायण चौधरीलाई ऐ.को १७(१) तथा हात हतियार खरखजानामा पनि छुट्टै मुद्दा चलाउन सबुदको रुपमा पेश गरेको बुलेट थान २ समेत पेश गरिएको छ भन्ने समेतको संयुक्त प्रहरी प्रतिवेदन ।

२१.   २०३८।८।९ गते म क्याम्पसमा नोटिस लेखिरहेको थिएँ, एकैचोटी होहल्ला सुनि बाहिर निस्कदा २।३ चोटी बन्दूक पड्केको आवाज सुने के हो भनी बाहिर निस्किदा कुटाई खाएको साथीहरू भाग्दै आउँदै थिएँ के भो भनी सोद्धा जवाफ नदिई भागे सो देखि म पनि भागे आखिर मलाई पनि खेद्दै आउने ग्रुपले कुटपिट गरी म बेहोश भैहाले २ दिन पछि अस्पतालमा होस आयो, मैले फणिन्द्रलाई चिनेको छैन, नाम मात्र सुनेको छु । निजसँग व्यक्तिगत विवाद पनि केही छैन । मैले निज मर्‍यो भन्ने कुरा हस्पिटलमा सुनेको हुँ । कसले हानेको गोलीबाट निजको मृत्यु भयो मलाई थाहा छैन । वारदातको दिन मसंग हतियार थिएन । प्रहरीमा भएको बयान मेरो स्वेच्छाबाट भएको होइन भन्ने समेत व्यहोराको विजय गछदारको अदालतमा भएको बयान।

२२.   फणिन्द्र तिमिल्सीना मेरा भाइ हुन् २०३८।८।९ मा भाइलाई क्याम्पसमा मारी विराटनगर अस्पताल लगेको छ भन्ने कुरा मैले खेतीमा सुनें । अस्पताल आई हेर्दा भाइलाई गोली लागी मरेको थियो । मानिसले हल्ला गरेको सुन्दा पेस्तोलले हानेको भनेर भन्दथे, प्र.विजय गछदार र हरिनारायणलाई मैले चिनेको छैन भने समेत जाहेरवाला अम्बिका तिमिल्सीनाको अदालतमा भएको बकपत्र ।

२३.   बुझिएसम्मको सबूद प्रमाणको परिबन्धबाट प्र.विजय गछदारले गोली चलाएकै हुन् र सोही गोलीबाट फणिन्द्र तिमिल्सीनाको मृत्यु भएको हो भन्ने कुराको ठोस प्रमाण कतैबाट गुज्रन आएको नदेखिँदा प्र.उपरको प्रहरी प्रतिवेदन दावी पुग्न नसकी निजले सफाई पाउने र हरिनारायण चौधरीको हकमा अ.बं.१९० नं. बमोजिम मुलतबी राख्ने गरी गरेको मो.जि.अ.को मिति २०४२।३।५ गतेको फैसला ।

२४.   उक्त फैसलामा चित्त बुझेन सो फैसला उल्टाई शुरु माग दावी बमोजिम होस् भन्ने समेत श्री ५ को सरकारको तर्फबाट पू.क्षे.अ.मा परेको पुनरावेदनपत्र ।

२५.   वादी पक्षका साक्षी गवाहहरूले प्रहरी समक्ष गरेको कागजको व्यहोरा अदालत समक्ष उपस्थित भई पुष्ट्याई नगरेसम्म प्रमाणमा लिन नमिल्ने हुँदा  प्र.वियज गछदारको हकमा प्रहरी प्रतिवेदन दावीलाई पुष्ट्याई गर्ने सबूद मिसिलबाट देखिन नआएकोले मोरङ जिल्ला अदालतले प्र.विजय गछदारलाई आरोपित कसूरबाट सफाई दिने ठहर्‍याएको इन्साफ मनासिब छ भन्ने समेत व्यहोराको पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति २०४३।२।११ को फैसला ।

२६.   सबूद प्रमाणको आधारमा प्र.विजय गछदारले पड्काएको गोलीको चोटले फणिन्द्र तिमिल्सीनाको मृत्यु भएको देखिँदा देखिंदै निजलाई सफाई दिएको पू.क्षे.अ.को फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा बदर गरी प्रहरी प्रतिवेदन माग दावी बमोजिम सजायँ गरिपाउँ भन्ने व्यहोराको वादी श्री ५ को सरकारको यस अदालतमा पर्न आएको पुनरावेदनपत्र ।

२७.   नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा वादी श्री ५ को सरकारको तर्फबाट उपस्थित हुनुभएका विद्वान सह-न्यायाधिवक्ता श्री खगेन्द्र वस्न्यातले गर्नु भएको बहस समेत सुनियो ।

२८.   प्रस्तुत मुद्दामा पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मिले नमिलेको के रहेछ भनी निर्णय दिनु पर्ने हुन आयो ।

२९.   यसमा आफ्नो पक्ष तथा विपक्षका विद्यार्थीहरूका बीच संघर्ष हुँदा विपक्षी विद्यार्थी ग्रुपतर्फ रिवल्भर पड्काउँदा फणिन्द्र तिमिल्सीनालाई गोली लाग्न गएको हो भनी प्र.विजय गछदार प्रहरी समक्ष सावित छन् निजले अदालतमा बयान गर्दा समेत वारदात अवस्थामा घटनास्थलमा आफू रहेकोमा स्वीकारी बयान गरेको देखिएको र चस्मदिद गवाह सोहन कामत, गणेशराज कार्की तथा जीवनमणी दाहालले अदालतमा बकपत्र गर्दा समेत सो कुरा समर्थन गरिदिएको देखिँदा प्रहरी प्रतिवेदन दावी बमोजिम सजायँ गरिपाउँ भन्ने वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन जिकिर देखिन्छ । प्रतिवादी विजय गछदारले प्रहरीको सावितीमा उल्लेख गरे बमोजिमको रिभल्वर बरामद हुनसकेको देखिएन । वादीको जिकिर बमोजिमका चस्मदिद साक्षीहरूको बकपत्र हेर्दा सोहन कामतले गोली चलेको सुनें म क्वाटर भित्र पसी परिवारसँग बसेको कसले गोली चलाए, को मरे मैले देखिन भन्ने बकपत्र गरेको, जीवनमणी दाहालले स.ज.नं. ५ मा विजयले गोली हानेको र फणिन्द्र भुँडी मिच्दै भुँईमा लडे भनी लेखाए तापनि स.ज.२० मा मैले केही देखेको छैन, यो दफा बाहेक माथी मैले भने बताएका सबै झुठ्ठा हुन भनी बकपत्र गरिदिएको र वादी पक्षका अन्य साक्षीहरूले समेत वारदात बारे अनभिज्ञ रहेको भन्ने बकपत्र गरेको देखिन्छ। प्र.विजय गछदारको प्रहरी समक्ष भएको साविती साक्षीहरूको बकपत्र लगायतका कुनै पनि स्वतन्त्र प्रमाणबाट समर्थित हुन नआएको यस अवस्थामा सबूद प्रमाणको अभावमा आरोपित कसूरबाट प्र.विजय गछदारलाई सफाई दिने गरेको मोरङ जिल्ला अदालतको फैसलालाई सदर गर्ने गरेको पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मनासिब नै हुँदा सदर हुने ठहर्छ । वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन हुँदा केही गर्नु परेन। मिसिल नियमानुसार बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.रुद्र बहादुर सिंह

 

इतिसम्वत् २०४४ साल मार्ग १५ गते रोज ३ शुभम् ।

