निर्णय नं. २०११ - उत्प्रेषण

निर्णय नं. २०११   ने.का.प. २०४१               अङ्क ५

डिभिजन बेञ्च

इजलाश

माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

माननीय न्यायाधीश श्री हरिहरलाल राजभण्डारी

सम्वत् ०४० सालको रि.नं. १४२७

विषय : उत्प्रेषण

निवेदक : गोर्खा जिल्ला हंसपुर गा.प. वार्ड नं. ८ विर्ताटार घर भै हाल का.जि. बानेश्वर बस्ने लिलाधर उपाध्याय

विरूद्ध

विपक्षी : नेपाल यातायात संस्थान सञ्चालक समिति केन्द्रीय कार्यालय टेकु

नेपाल यातायात संस्थान अटोवक्स शाखाका प्रमुख मुकुन्द प्रसाद उपाध्याय मुकाम ऐ  ऐ के ट्रली बस सेवा कार्यालय बानेश्वर काठमाडौं

आदेश भएको मिति : २०४१।५।२६।३ मा

§  निवेदकले पेश गरेको कागजातबाट उक्त निर्णय र पत्र देखिन नआएकोले माग गरेको कुराको प्रमाण नै पेश गर्न नसकेको हुँदा निवेदकका माग बमोजिम आदेश गर्न मिल्दैन ।

(प्रकरण नं. ७)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कृष्णप्रसाद पन्त

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री रतनलाल कनौडिया

उल्लेखित मुद्दा : x

आदेश

       न्या. जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव : निवेदक नेपाल लोक सेवा आयोगको सिफारिशमा विपक्षी नेपाल यातायात संस्थान अटोवक्र्स शाखाको सवारी चालक पदमा ०३४।२।२८ देखि नियुक्ति भई ०३४।११।१५ देखि स्थायी नियुक्ति भई कामकाज गर्दै आएकोमा ०३५।५।२४ का दिन तपाईले हाँक्नु भएको बा.अ.नं. ७५० को अटोवक्र्सको सेल्स डाइनमा जलेको प्राप्त प्रतिवेदन सम्बन्धमा कारबाही हुँदा तपाईको लापरवाही हँकाइबाट भएको मूल्याङ्कन अनुसार रु.४१०। तपाइबाटै असूल गर्नुपर्ने ०३५।७।१७ का तोक आदेश अनुसार उक्त सेल्स डाइनिमा मर्मत गर्न मूल्याङ्कन गरिएको रु.४१०। लेखा शाखामा बुझाउनु पर्ने ०३५।७।२१ मा विपक्षी मध्येको ट्रली बस सेवा कार्यालयबाट मलाई पत्र लेखिएको त्यसपछि ०३९।२।२२ गतेको पत्रमा ७ दिनभित्र हाजिर हुन आउनु होला अन्यथा ऐन कानूनबमोजिम कारबाही हुने भन्ने उल्लेख समेत भएकोले ०३९।२।२५ गते कार्यालयमा हाजिर हुन जाँदा हाजिर हुन नदिएकोले हाजिर गराई कामकाज लगाई पाउँ भन्ने ०३९।३।२७ मा नेपाल यातायात संस्थानका अध्यक्ष समक्ष निवेदन गरेकोमा त्यसैलाई आधार बनाई गो.प.मा प्रकाशित सूचना अनुसार ०३९।३।२४ सम्म यस कार्यालयमा हाजिर नभएकाले पूर्व सूचना अनुसार कारबाही हुने कुरा बेतलवी बिदा दिई हाजिर गराउनै नमिल्ने हुँदा तपाइलाई सूचित गरिन्छ भनी ०३९।३।३० मा सूचना दिइएको थियो । मिति ०३९।४।२१ मा लामो समयदेखि कार्यालयमा उपस्थित हुनु नभएकोले गो.प.मा सूचना प्रकाशित गर्दा पनि ०३९।२।२४ सम्ममा उपस्थित हुनु नभएकोले कार्यालयको काम कारबाहीमा बाधा अड्चन समेत परेकोले ०३९।४।१५ को निर्णय अनुसार तपाइलाई संस्थानको सेवाबाट अवकाश दिइएको व्यहोरा सूचित गरिन्छ भनी ०३९।८।२५ मा जानकारी प्राप्त भयो । संस्थानको विनियमको नियम ६।४ अनुसार सञ्चालक समितिमा पुनरावेदन गरेकोमा सेवाबाट अवकाश दिइएको निर्णय मनासिब देखिएकोले तपाईको पुनरावेदन अस्वीकृत भई आएकोले जानकारी गराइन्छ भनी ०४०।४।१० को पत्र प्राप्त भयो मलाई सेवाबाट हटाउने पत्रमा यो ऐन नियमले हटाउने गरेको भन्ने उल्लेख नगरेको र नेपाल यातायात संस्थान विनियम, ०२२ को परिच्छेद ६ को नियम ६(१) अनुसार कुनै पनि कर्मचारीलाई उचित पर्याप्त कारण भएमा देहायको सजाय गर्न सकिन्छ भन्ने उल्लेख भएको तर सेवाबाट हटाउन वा बर्खास्त गर्न सकिने छ भन्ने क.देखि ज.सम्मको अवस्था पनि नभएको र ६(६)(१) मा कुनै पनि कर्मचारीलाई सजाय दिनु अगावै निजलाई सफाइको मौका दिइनेछ भन्ने व्यवस्था अनुसार मलाई सेवाबाट हटाउनु अघि उपरोक्त विनियम अनुसार सफाइको मौका दिनु पर्ने समेत केही नगरी मलाई सेवाबाट हटाएको निर्णय प्राकृतिक न्याय सिद्धान्तको विपरीत हुनुको साथै सम्मानित अदालतबाट प्रतिपादित सिद्धान्त समेतको प्रतिकूल छ । उक्त विनियमको ६(६) को (३) अनुसारको पर्चा खडा गरिएको भन्ने समेत मलाई दिइएको अवकाश पत्रमा उल्लेख भएको छैन । यसरी हाजिर नभएको कारणबाट सेवा मुक्त गर्ने उपरोक्त विनियमको सजाय सम्बन्धी परिच्छेदमा कुनै व्यवस्था नै नभएकोमा सरासर गैरकानूनी बुँदा देखाई मैले लामो अवधिसम्म सेवा गरेकोमा अनियमित तरिकाबाट सेवाबाट अवकाश दिने विपक्षीको निर्णयले उपरोक्त वर्णित गरे अनुसारको कानूनी हकका साथै संवैधानिक हकहरूमा समेत आघात पुग्न गएकोले संविधानको धारा १६।७१ अनुसार उत्प्रेषण लगायतको उपयुक्त आज्ञा, आदेश जारी गरी विपक्षी नेपाल यातायात संस्थान अटोवक्र्स शाखाको ०३९।४।२६ मा सेवाबाट अवकाश दिइएको पत्र तथा ०४०।४।१० मा लेखेको पत्र सहित ०३९।९।२ को सञ्चालक समितिको निर्णय समेत बदर गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोरा भएको रिट निवेदन त्यस अदालतमा ०४०।५।१२ मा दर्ता भई पेश भएको रहेछ ।

       २. त्यसमा के कसो भएको हो ? विपक्षहरूबाट लिखितजवाफ मगाई आएपछि पेश गर्नु भन्ने समेत व्यहोराको यस अदालत सिंगलबेञ्चको ०४०।५।२२ को आदेशानुसार प्राप्त हुनआएको लिखितजवाफ यस प्रकारको छ ।

       ३. ०३६ साल पौष २० गतेदेखि अवकाश दिने मिति सम्म कार्यालयमा हाजिर नभई गयल भई बसेको र सो अवधिको बिदा समेत स्वीकृत नगराएको तथा कुनै सूचना समेत नपठाई त्यसै आफूखुसी गयल भई बसेकोले अटोवक्र्स शाखाको दैनिक काममा नै बाधा परी कानूनबमोजिम निजलाई अवकाश दिइएको हो । विपक्षीले ०३९।३।२९ मा दिएको निवेदन मिति ०३९।३।३० मा दर्ता भई बेतलबी बिदा दिई हाजिर गराउन नमिल्ने भनी ०४०।४।४ को पत्रबाट विपक्षीलाई जानकारी पनि गराइसकेको छ ।

       ४. नेपाल यातायात संस्थानको विनियम, ०२२ को परिच्छेद ६ को दफा ६(३) अनुसार अधिकार प्राप्त अधिकारीको चित्तमा सफाईको सबूत दिन मनासिब माफिकको मौका दिँदा अव्यवहारिक हुन्छ भन्ने लागेमा पर्चा खडा गरी त्यस्तो कर्मचारीलाई नोकरीबाट हटाउन वा बर्खास्त गर्न सक्ने छ भन्ने कानूनी व्यवस्था भए अनुरूप अधिकार प्राप्त अधिकारीबाट सफाइको मौका नदिई पर्चा खडा गरी कारण तथा आरोप समेत खुलाई निर्णय भएको हो । अवकाश पत्रमा पर्चाको कुरा उल्लेख नहुँदैमा निर्णय गैरकानूनी हुन नसक्ने र पर्चा खडा गरी निर्णय भएको कुरा संस्थानको रेकर्ड फाइलबाट प्रमाणित भइराखेको छ । संस्थानको विनियम, ०२२ को परिच्छेद ६ को दफा ६(२) तथा ६(३) मा समेत नोकरीबाट हटाउने तथा बर्खास्त गर्ने व्यवस्था भएको र लोक सेवाको सामान्य सिद्धान्त ०३५ को परिच्छेद ११ को दफा १(ङ) को आरोपमा कानूनबमोजिम निर्णय गरिएको हो । सो निर्णय उपर विपक्षीको पुनरावेदन परेकोमा सबै कुरा हेरी विचार गरी कानून अनुरूप नै पुनरावेदन निर्णय भएको समेत निवेदकको कुनै संवैधानिक तथा कानूनी हक समेत हनन् भएको वा गरेको समेत नहुँदा रिट निवेदकको जिकिर आधारहिन तथा गैरकानूनी समेत भएकोले प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोरा भएको नेपाल यातायात संस्थान केन्द्रीय कार्यालय टेकुको सञ्चालक समितिको तर्फबाट अधिकार प्राप्त भई ऐ को कार्यकारिणी अध्यक्ष स्थित महाप्रबन्धक र नेपाल यातायात संस्थान अटोवक्र्स शाखाको प्रमुखको लिखितजवाफ रहेछ ।

       ५. नियमबमोजिम आजको पेशी सूचीमा चढी पेश हुनआएको प्रस्तुत रिट निवेदन जिकिर सहितको मिसिल अध्ययन गरी रिट निवेदक तर्फबाट रहनुभएका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कृष्णप्रसाद पन्तले अनियमित तवरबाट सेवाबाट अवकाश दिने भन्ने विपक्षीको निर्णय सर्वथा त्रुटिपूर्ण हुँदा बदरभागी छ भन्ने र विपक्षी संस्थानका तर्फबाट रहनुभएका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री रतनलाल कनौडियाले यस संस्थानबाट दिइएको पत्र र निर्णयको सूचना पत्रमा कुनै भिन्नता छैन । विनियम अनुसार पर्चा खडा गरी अवकाश दिइएको हो । तसर्थ प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुनुपर्छ भन्ने समेतको बहस प्रस्तुत गर्नुभयो ।

       ६. विवादित विषयमा निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी गर्नुपर्ने हो वा होइन सो तर्फ नै मुख्य निर्णय दिनु पर्ने हुनआएको छ ।

       ७. निर्णयतर्फ हेर्दा तपाईले नोकरीबाट दिएको अवकाश बदर गरिपाउँ भनी ०३९।९।२ गतेको दिन सञ्चालक समिति समक्ष पेश गर्नुभएको पुनरावेदनमा लामो अवधिसम्म विना सूचना कार्यालयमा अनुपस्थित रही कामकाजमा बाधा अड्चन पारी दैनिक गोरखापत्रमा सूचना प्रकाशित गर्दा पनि तोकिएको म्यादभित्र हाजिर हुन नआएकोले सेवाबाट अवकाश दिएको मनासिब देखी तपाइको पुनरावेदन सञ्चालक समितिबाट अस्वीकृत भई आएकोले जानकारीको लागि सूचित गरिन्छ भन्ने नेपाल यातयात संस्थान केन्द्रीय कार्यालय टेकुबाट पुनरावेदन निर्णय भएको जानकारी दिएकै पाइन्छ । निवेदकको निवेदनपत्र हेर्दा विपक्षीहरूबाट मिति ०३९।४।२६ मा मलाई अवकाश दिएको पत्र तथा ०४०।४।१० मा लेखेको पत्र सहित ०३९।९।२ को सञ्चालक समितिको निर्णय समेत बदर गरिपाउँ भनी माग गरेको देखिन्छ तर निवेदकले पेश गरेको कागजातबाट उक्त निर्णय र पत्र देखिन नआएकोले माग गरेको कुराको प्रमाण नै पेश गर्न नसकेको हुँदा निवेदकका माग बमोजिम आदेश गर्न मिल्दैन प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । मिसिल नियमबमोजिम गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. हरिहरलाल राजभण्डारी

 

इति सम्वत् २०४१ साल भाद्र २६ गते रोज ३ शुभम् ।