निर्णय नं. २०३४ - लिखत पारीत

निर्णय नं. २०३४   ने.का.प. २०४१           अङ्क ६

डिभिजन बेञ्च

इजलाश

माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री महेशरामभक्त माथेमा

सम्वत् २०३९ सालको दे.पु.नं. ५०८

मुद्दा : लिखत पारीत

पुनरावेदक/ वादी : का.जि. भद्रवास गा.पं. वडा नं. ९ बस्ने चिरंजिवी पुडासैनी

विरूद्ध

विपक्षी/प्रतिवादी : ऐ ऐ बस्ने पुतलीदेवी गिरी

ऐ ऐ बस्ने कान्छी गिरी

फैसला भएको मिति :   २०४१।३।१५।५ मा

§  घरसारको राजीनामा भन्दा पछि ऋणी धनी भई लिनुदिनु गरेको देखिन आएकोले ०३४।६।१७ को लिखतलाई जेठो ठहर्‍याई मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतले गरेको ईन्साफ मिलेको देखिन आएन ।

(प्रकरण नं. १३)

पुनरावेदक वादी तर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री लक्ष्मणप्रसाद अर्याल

विपक्षी प्रतिवादी तर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री मुकुन्द रेग्मी

उल्लेखित मुद्दा : x

फैसला

          न्या. सुरेन्द्रप्रसाद सिंह : मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ उपर पुनरावेदनको अनुमति पाई पेश हुनआएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य निम्न प्रकार रहेछ ।

          २.  अन्यायहरूले मबाट रु.१२,०००। लिई निजहरूको नाउँको का.जि. भद्रवास गा.पं. वडा नं. ८ को मालपोत रु.२।७६ लागेको कि.नं. ९७ को ०–१३–१ को जग्गा कित्ता १ कि.नं. ९७ को ०–११–० को कित्ता १ समेत २ कित्ता जग्गा ऐनका म्यादभित्र पास गरी दिने गरी ०३४।४।३२ मा राजीनामा लिखत गरी दिनु भएको पास गरि नदिएकोले उक्त लिखत पास गरिपाउँ भन्ने समेत फिराद दावी ।

          ३.  वादी दावीको लिखत हामीले राजीखुशीले गरी दिएको होइन गफलतमा पारी गरेको लिखत हो रद्द गरिपाउँ दावीको जग्गा वज्रकुमारीलाई ०३४।६।१७ मा राजीनामा गरी दिई धनी पूर्जि समेत पाइसकेको हुँदा लिखत पास गरी दिनु पर्ने होइन भन्ने समेत प्रतिउत्तर ।

          ४.  साक्षीहरूको रोहवरमा राजीखुशीबाट लिखत गरी दिएको हो म समेत भई रूपैया नदिई करकापसँग कागज गराएको होइन भन्ने चिरंजिवी पुडासैनीको बयान ।

          ५.  लिखतमा लागेको ल्याप्चे सहिछाप आमा र मेरो हो । दामोदर सिंह, चिरंजिवी हितराज नेपाल समेत भई मलाई र आमालाई पैसा समेत नदिई करकापसँग कागज गराएका हुन लिखत पास नहोस भन्ने समेत कान्छो गिरीको बयान ।

          ६.  ०३४।४।३२ मा पुतली र कान्छी गिरीले मेरो सामुन्नेमा राजीखुशीले लिखत गरी दिएका हुन । म साक्षी बसेको छु करकापबाट गराएको होइन भन्ने नरनाथ र दामोदरको बकपत्र।

          ७.  चिरंजीवी प्र.पुतली र कान्छी गिरी समेतले उक्त लिखत लेखी देउ भनेकोले मैले लेखिदिएको हुँ । मेरै सामुन्नेमा प्र.हरूले लिखतमा सहिछाप गरेका हुन् । लिखत चारखालमा वसी लेखिएको हो करकापसँग गराएको होइन भन्ने समेत कृष्णप्रसादको बकपत्र ।

          ८.  वादीको लिखतलाई अघिल्लो मान्न पर्ने र करकाप गरेको नठहरी आजै फैसला भएकोले दावी बमोजिम लिखत पारित हुने ठहर्छ भन्ने समेत का.जि. अ.को फैसला ।

          ९.  उक्त इन्साफमा चित्त बुझेन भन्ने समेत प्रतिवादीको वा.अं.अ.मा पुनरावेदन परेकोमा उक्त अदालतको ०३८।४।१८ को आदेशानुसार क्षेत्रीय अदालतमा सरी आएको ।

          १०.  रजिष्ट्रेशनको ३४ नं. अनुसार रजिष्ट्रेशन पारित भएको वज्रकुमारीको लिखत जेठो ठहर्ने हुँदा वादीको राजीनामा पारित गर्न नमिल्ने हुनाले वादीको दावी पुग्न सक्तैन शुरू का.जि. अ.को इन्साफ उल्टी हुने ठहर्छ भन्ने समेत म.क्षे.अ.को फैसला ।

          ११.  उक्त इन्साफमा चित्त बुझेन भन्ने समेत वादीको यस अदालतमा पुनरावेदन परेकोमा “यसमा यिनै पक्षी विपक्षीको बीच निषेधाज्ञा तथा करकाप मुद्दा पर्दा ०३४।४।३२ को लिखत अदालत समक्ष आई सकेको र मुद्दा पर्दापर्दैको अवस्थामा ०३४।६।१७ को लिखत भएको देखिन्छ यस्तो अवस्थामा रजिष्ट्रेशनको ३४ नं. को गलत व्याख्या गरी क्षेत्रीय अदालतले गरेको निर्णय त्रुटिपूर्ण देखिएको हुँदा न्या. प्र.सु.ऐनको दफा १३(५)(ख) अनुसार पुनरावेदनको अनुमति दिइएको छ” भन्ने समेत डिभिजन बेञ्चको २०३९।१२।१६ को आदेश रहेछ ।

          १२.  पुनरावेदकको तर्फका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री लक्ष्मणप्रसाद अर्यालले मेरो राजीनामाको जग्गा अर्कालाई बिक्री गरी दिने आशंका भएकोले निषेधाज्ञाको निवेदन दिएको र निज विपक्षीहरूको घर दैलामा म्याद टाँस भएपछि करकाप लुटपिट मुद्दा दायर गरेकोमा पनि लुटपिट र करकाप नठहरी अन्तिम फैसला भएको । ०३४।४।३२ मा लिखत भएको प्रतिवादीहरूले स्वीकार गरेकोमा रजिष्ट्रेशनको ३४ नं. आकृष्ट हुन नसक्ने मुद्दा परी राखेको अवस्थामा गरेको राजीनामा र दर्ता कायम रहन नसक्ने भनी सिद्धान्त प्रतिपादित भएको छ । तसर्थ लिखत पास हुनु पर्ने भनी र विपक्षीहरुतर्फका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री मुकुन्द रेग्मीले २०३४।६।१७ को लिखत पारित भएको देखिन्छ । वादीले लिखत पारित गरिपाउँ भनी ०३४।११।४ मा मात्र फिराद गरेकोले मेरो पक्षको लिखत जेठो मान्नु पर्छ भनी बहस प्रस्तुत गर्नु भयो । दुवैतर्फको बहस समेत सुनी निर्णयतर्फ विचार गर्दा म.क्षे.अ.को निर्णय मिले नमिलेको के हो मूलतया निर्णय दिनु पर्ने प्रश्न उपस्थित हुनआएको छ ।

          १३.  म वादी धनी र ऋणी विपक्षीहरू भएको मितिले ०३४।४।३२ मा निजहरूका हक दर्ताको भद्रवास गा.पं. वडा नं. ८ कित्ता नं. ९७ को ०–१३–१ र ऐ कित्ता नं. ९८ को ०–११–० समेत २ कित्ता जग्गाको हक छाडी रु.१२०००। मा राजीनामा लेखी दिएको पास गरी नदिएकोले पारित गराई पाउँ भन्ने वादी दावी भएकोमा वादी दावीको लिखित हामीले गरी दिएको होइन यस विषयमा करकापसँग गराएको हुन सो लिखत करकापमा उजूर गरी सकेको छौं र सो जग्गा ०३४।६।२७ गते रु.६०००। मा वज्रकुमारीलाई जग्गा राजीनामा पारित समेत गरी दिई सकेका छौं सो लिखत रद्द गरिपाउँ भन्ने प्रतिवादीहरूको जिकिर भई मुद्दा चलेको देखिन्छ । पुनरावेदक वादीको दावी अनुसार ०३४।४।३२ को घरसारको लिखत पारित हुन सक्ने नसक्ने के हो त्यसतर्फ हेर्दा विवादित राजीनामा गरेको ०३४।४।३२ कै दिनमा मबाट रुपैयाँ लिई राजीनामा लेखी दिएको जग्गा अरूलाई राजीनामा गरी दिने आशंका भएकोले मेरो राजीनामा कानूनबमोजिम गरी पारित नभएसम्म अन्यत्र राजीनामा गर्न रोकि दिनु भन्ने निषेधाज्ञाको आदेश जारी गरिपाउँ भनी सो लिखतको प्रतिलिपि समेत साथै राखी यिनै वादी यिनै असामी प्रतिवादी उपर वा.अं.अ.मा दिएको निषेधाज्ञाको निवेदनमा भएका आदेशानुसार यी प्रतिवादीहरूका नाउँमा जारी भएको म्याद ०३४।५।२।५ मा कानूनको रीत पुर्‍याई निजहरूकै घर दैलामा टाँसी तामेल भएको म्याद अनुसार फिरादको ०३४।५।२८ को लिखितजवाफमा पनि अन्यत्र कागज गरी दिएको भन्ने कुनै उल्लेख नभएको कुरा प्राप्त निषेधाज्ञाको प्र.मि.बाट देखिन आएको छ । विवादीत लिखत करकापसँग गराएको बदर गरिपाउँ भनी यी प्रतिवादीहरू वादी यी र प्रतिवादी भएको ०३४।५।२४ मा फिराद दर्ता गरेको करकाप मुद्दामा सो विवादित लिखत करकाप नठहरी ०३८।१०।७ मा मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट भएको फैसला अन्तिम रूपमा बसीरहेको प्राप्त करकाप मुद्दाको प्र.मि.बाट देखिन आएको छ । प्रस्तुत मुद्दामा धनी वज्रकुमारी र ऋणी यी प्रतिवादी पुतली गिरी कान्छी गिरी भएको रु.६०००। को विवादित पारित राजीनामा ०३४।४।३२ को घरसारको राजीनामा भन्दा पछि खडा गरी पारित गरेको भन्ने कुरा उक्त उल्लेख प्रमाणबाट प्रष्ट हुनआएको पाइन्छ । यस्तो स्थितिमा ०३४।४।३२ मा गरी दिएको लिखत सम्बन्धमा मुद्दा चल्दा चल्दैको अवस्थामा मिति ०३४।६।१७ मा ऋणी पुतलीदेवी र कान्छी गिरी र धनी वज्रकुमारी पुडासैनी भई लिनुदिनु गरेको देखिन आएकोले ०३४।६।१७ को लिखतलाई जेठो ठहर्‍याई मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतले गरेको इन्साफ मिलेको देखिन आएन । पुनरावेदक वादीको दावी बमोजिमको ०३४।४।३२ को लिखत उल्लिखित आधार प्रमाणहरूबाट जेठो देखिन आएकोले पारित हुने ठहर्छ । तपसीलका कुरामा तपसील बमोजिम गर्नु ।

 

तपसील

माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम म.क्षे.अ.को इन्साफ उल्टी हुने ठहर भएकोले प्रतिवादीहरूले म.क्षे.अ.मा पुनरावेदन गर्दा राखेको कोर्टफी रु.१।५० वादीबाट प्रतिवादीहरूलाई भराई दिने गरेको अब भराउनु पर्दैन त्यसको लगत कट्टा गरी दिनु भनी का.जि. अ.मा लगत दिनु.........१

वादी चिरंजीवी पुडासैनीले शुरू जि. अ.मा राखेको कोर्टफी रु.१।५० समेत जम्मा रु.११।५० प्रतिवादीहरूबाट भराई पाउँ भनी ऐनका म्यादभित्र वादीको निवेदन परे केही दस्तूर नलिई प्रतिवादीहरू दामासाहीले भराई दिनु भनी का.जि. अ.मा लगत दिनु...............२

ऋणी पुतलीदेवी गिरी र कान्छी गिरी धनी चिरंजीवी पुडासैनी भएको मिति २०३४।४।३२ को लिखत पास गरिपाउँ भनी वादीको म्यादमा निवेदन परे कानूनको रीत पुर्‍याई पासपूर्जि गरी दिनु भनी सम्बन्धित कार्यालयमा लेखी पठाउन का.जि. अ.मा लगत दिनु.............३

मिसिल नियमानुसार बुझाई दिनू......................४

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. महेशरामभक्त माथेमा

 

इति सम्वत् २०४१ साल आषाढ १५ गते रोज ५ शुभम् ।