निर्णय नं. २८०३ - डाँका
निर्णय नं. २८०३ ने.का.प. २०४३ अङ्क ७
डिभिजनबेञ्च
माननीय न्यायाधीश श्री हरगोविन्द सिंह प्रधान
माननीय न्यायाधीश श्री हिरण्येश्वरमान प्रधान
सम्वत् २०४२ सालको फौ.पु.नं. ६७३
फैसला भएको मिति : २०४३।७।२३।१ मा
पुनरावेदक/प्रतिवादी : जि.भोजपुर माने भन्ज्याङ गा.पं.वडा नं.९ बस्ने धनबहादुर राई
विरुद्ध
विपक्षी/वादी : तेजीराम तिम्सिनाको जाहेरीले श्री ५ को सरकार
मुद्दा : डाँका
(१) रुपैयाँ माग्दा नदिएको अवस्था झगडा भई जाहेरवालालाई कुटपिट गरी निजको साथमा रहेको धनमाल खोसी लिएको भन्ने देखिएकोबाट वारदातको रुपबाट चोरीको महलभित्र पर्ने प्रकृतिको वारदात देखिन नआउने ।
(प्रकरण नं. १५)
(२) वारदात घटीसकेपछि सो रातभर नै सोही घरमा सुती भोलिपल्ट घर जान घरवालासंग, झगडा गरी खोसी लिएको रुपैयाँ र धनमाल समेत फिर्ता मागी माल समेत फिर्ता पाएको भन्ने भनाईबाट समेत चोरीको वारदात नभएको प्रष्ट देखिन आएको छ ।
(प्रकरण नं. १५)
पुनरावेदक/प्रतिवादीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री प्रभुनारायण चौधरी
विपक्षीतर्फबाट : विद्वान सहन्यायाधिवक्ता श्री जीतबहादुर कार्की
फैसला
न्या.हिरण्येश्वरमान प्रधान : पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला उपर पुनरावेदनको अनुमति प्राप्त गरी पुनरावेदन तहबाट पेश हुनआएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त व्यहोरा यसप्रकार छ ।
२. २०३८।५।२१ गते साँझ अन्दाजी ६.३० बजेको समयमा धनबहादुर राई समेतका ५–६ जना भई खुकुरी खोसी काट्छु मार्छु भनी डर त्रास देखाई नगदी घडी खुकुरी समेतको जम्मा रु.९७४०।– को धनमाल जबरजस्ती चोरी गरी लगेको हुँदा निजलाई पक्री कानुन बमोजिम कारवाही समेत गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको जाहेरी दर्खास्त ।
३. गाउँकै लालगाउँ साँइला भन्ने कर्णबहादुर राई समेतले चोरी गरी ल्याएको रुपैयाँ मलाई गन्न दिएबाट ९ वटा भा.रु.नम्बरी गनी निजैलाई दिएको हुँ मैले चोरी गरेको छैन भन्ने समेत व्यहोराको बालजीत राईको कागज ।
४. जोहरवालाको साथमा आउने क्षेत्री र साँईला भन्ने कर्णबहादुर राई समेत भई जाहेरवालालाई कुटपिट गरी अपराध गरेको हो । घडी जाहेरवालासंग आउनेले २०० मा धरौटी राखेको हो । खुकुरी कर्णबहादुरको घरबाट ल्याएको र मेरो कान्छो छोराले रु.७२।– जाहेरवालालाई फिर्ता दिएको खास हो, मैले चोरी गरेको होइन भन्ने समेत व्यहोराको धनबहादुर राईको कागज ।
५. ०३८।५।२१ मा माल सामान खोसी लिए अरे भन्ने हल्ला सुनेकोले अभियुक्तहरूले अपराध गरेको हो भन्ने समेतको बुझाएको धनजित राईको कागज ।
६. धनबहादुर राईको घरमा १०।११ जनाले कुटपिट गरेको हो धनजीत र बालजीतको बयान अनुसार जाहेरी बमोजिम चोरी गरेको हुनुपर्दछ भन्ने अधिकांश व्यक्तिहरूको भनाई भएको सरजमीन मुचुल्का ।
७. जोहरी दर्खास्त र धनबहादुर बालजीत राईको कागजबाट जुवा खेले भन्नेतर्फ प्रमाण पुग्न नआएकोले र संकलित सबूद प्रमाणबाट प्रतिवादी धनबहादुर राई, शंकरे राई, धर्मबहादुर राई, परशुराम राई, जसबहादुर राई, चाउरे भन्ने हरिकृष्ण बस्नेत, लालगाउँ साईलो भन्ने कर्णबहादुर राई समेत ८ जनाले चोरीको ६ नं.विपरीत कसूर गरेको सिद्ध हुनआएकोले निजहरूलाई चोरीको १४(४) बमोजिम सजायँ भई जाहेरवालाको बिगो समेत भराई पाउँ भन्ने व्यहोराको प्रहरी प्रतिवेदन ।
८. डाँका भए गरेको भन्न मिल्ने प्रमाण नदेखिएबाट प्रतिवादीहरूले सफाई पाउने ठहर्छ भन्ने समेतको भोजपुर जिल्ला अदालतको फैसला ।
९. उक्त फैसलामा चित्त बुझेन भन्ने समेतको श्री ५ को सरकारको तर्फबाट पु.क्षे.अ.मा पुनरावेदन परेको रहेछ ।
१०. पु.क्षे.अ.ले खुकुरी र घडी बरामद भएको हुँदाहुँदै डाँका नभएको भनी गरेको फैसला फरक पर्ने भएबाट झगडिया झिकाउने आदेश गरेको रहेछ ।
११. घडी र खुकुरी समेत धनबहादुरबाट बरामद भएको र सरजमीनका व्यक्तिहरूले पनि धनबहादुर उपर किटानी बकपत्र गरेको समेतबाट धनबहादुरले डाँका गरेको ठहर्छ । अन्य प्रतिवादीहरू शंकरे राई, कर्णबहादुर राई, साइलो भन्ने कर्णबहादुर राई, परशुराम राई, जसबहादुर राई कसूरमा इन्कार रहेको प्रमाण र दशी निजहरूको विरुद्धमा बरामद हुन नसकेकोले सफाई पाउने ठहर्छ भन्ने समेतको पू.क्षे.अ.बाट भएको फैसला ।
१२. उक्त फैसला उपर धनबहादुर राईको पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भन्ने यस अदालतमा निवेदन परी डिभिजनबेञ्च समक्ष पेश हुँदा २ जना प्रतिवादीको हकमा मुलतबी रहेको र अन्यले सफाई पाएको छ । एक जनालाई डाँका गरेको ठहर्याई निर्णय गरेको देखिएकोले ४ जना भन्दा बढी भई वारदात गरेको नदेखिँदा पू.क्षे.अ.को निर्णयमा चोरीको ६ नं.को त्रुटि भएको भनी पुनरावेदनको अनुमति प्राप्त भएको रहेछ ।
१३. नियम बमोजिम पेशी सूचीमा चढी पेश हुनआएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक प्रतिवादी धनबहादुरको तर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री प्रभुनारायण चौधरीको यो वारदात डाँका नभई लुटपिट भएबाट डाँका मुद्दा चल्न सक्दैन भन्ने समेत र विपक्षी कार्यालयका तर्फबाट खटिई आउनु भएका विद्वान सहन्यायाधिवक्ता श्री जीतबहादुर कार्कीले दशी बरामत भएको छ, सरजमीनले बकेका छन् डाँका भएको भनेर यस्तो स्थितिमा पु.क्षे.अ.बाट भएको फैसलामा त्रुटि छैन भन्ने समेतको बहस प्रस्तुत गर्नु भयो ।
१४. अब यो मुद्दामा पू.क्षे.अ. बाट भएको फैसला मनासिब वा बेमनासिब के रहेछ भन्ने कुराको निर्णय दिनु परेको छ ।
१५. निर्णयतर्फ विचार गर्दा यसमा प्रहरी प्रतिवेदन र जाहेरवालाको जाहेरी दर्खास्तमा देखाइएको घटना विवरणबाट जाहेरवाला बास बसेको घरमा आफैं सँग आउने मानिसले रुपैयाँ मागेको भन्ने देखिन आएको छ । त्यसरी रुपैयाँ माग्दा जाहेरवालाले नदिएको अवस्था झगडा भई अभियोग लगाइएका धनबहादुर राई समेत भई जाहेरवाला तेजीरामलाई कुटपिट गरी निजको साथमा रहेको धनमाल खोसी लिएको भन्ने देखिएकोबाट वारदातको रुपबाट चोरीको महल भित्र पर्ने प्रकृतिको वारदात देखिन आएन । अर्कोतिर पुनः जाहेरवाला वारदात घटी सकेपछि सो रातभर नै सोही घरमा सुती भोलिपल्ट घर जान घरवालासंग हिजोको झगडा गरी खोसी लिएको रुपैयाँ र धनमाल समेत फिर्ता मागी धनबहादुरकी स्वास्नीबाट माल समेत फिर्ता पाएको भन्ने भनाईबाट समेत चोरीको वारदात नभएको प्रष्ट देखिन आएको छ । यस्तो अवस्थामा पू.क्षे.अ.ले डाँकाको वारदात कायम गरी पुनरावेदकले डाँका गरेको ठहर्याएको इन्साफ गल्ती देखिन आएकोले सो इन्साफ उल्टी हुने ठहर्छ । अब सरकारी मुद्दा सम्बन्धी ऐन, २०१७ को दफा ७(क) बमोजिम जाहेरवालाले लुटपिटतर्फ सकार गर्न आए ऐन बमोजिम गरी सकार गराई मुलतबी रहेको व्यक्तिहरूको हकमा समेत मुलतबी फुकुवा गरी कारवाही र किनारा गर्न मिसिल शुरु भोजपुर जिल्ला अदालतमा पठाई दिने ठहर्छ । अरु तपसील बमोजिम गर्नु ।
तपसील
माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम डाँका वारदात नै कायम नभई पुनरावेदक प्रतिवादी धनबहादुर राईले सफाई पाउने ठहरेकोले निजलाई पू.क्षे.अ.ले गर्ने गरेको जरिवाना रु.१३,४७९। र कैद वर्ष ६ नलाग्ने हुँदा सोको लगत कट्टा गर्नु भनी शुरु भोजपुर जि.अ.मा लाई लेखी पठाउन का.जि.अ.त.मा लगत दिनु ........ १
पु.बे.प्र. धनबहादुरबाट तेजीरामले भरी पाउने बिगो रु.२९९५।३४ भनी पू.क्षे.अ.ले दिएको लगत कायम राख्न नपर्ने हुँदा कट्टा गर्नु भनी ऐ.मा लेखी पठाउन ऐ.ऐ... २
पु.बे.प्रतिवादी धनबहादुर राईले यस अदालतमा पुनरावेदनको अनुमतिको लागि पू.क्षे.अ. मार्फत निवेदन पठाउँदा पू.क्षे.अ.मा राखेको जेथाजमानी फुकुवा गरी दिनु भनी मालपोत कार्यालय भोजपुरलाई लेखी पठाउन भोजपुर जि.अ.मा लेखी पठाउनको लागि का.जि.अ.त.मा लगत दिनु........३
मिसिल नियम बमोजिम गरी बुझाई दिनु....४
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या. हरगोविन्द सिंह प्रधान
इतिसम्वत् २०४३ साल कार्तिक २३ गते रोज १ शुभम् ।