निर्णय नं. २९०४ - उत्प्रेषण

निर्णय नं. २९०४     ने.का.प. २०४३            अङ्क  ११

संयुक्तइजलास

माननीय न्यायाधीश श्री बब्बरप्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री प्रचण्डराज अनिल

सम्वत् २०४१ सालको रि.नं. १८७०

आदेश भएको मिति : २०४३।८।२६।५ मा

 

निवेदक : ओखलढुड्डा जिल्ला कुन्तादेवी गा.पं.वार्ड नं. ४ गहने गाउँ बस्ने नरबहादुर राई

विरुद्ध

विपक्षी : सोलुखुम्बू जिल्ला नेचावतासे गाउँ पञ्चायत स्थित श्री हिमालय दर्शन माध्यमिक विद्यालयका प्रधानाध्यापक हुतराज बस्नेतसमेत

 

विषय : उत्प्रेषण

 

(१)               लिखत सही निवेदकको हो होइन भनी सद्दे किर्ते रिट क्षेत्रबाट छुट्याउन नमिल्ने ।

(प्रकरण नं. १३)

 

निवेदकतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री वैद्यनाथ उपाध्याय

विपक्षीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री शम्भु थापा

 

आदेश

न्या.बब्बरप्रसाद सिंह : नेपालको संविधानको धारा १६।७१ अन्तर्गत दर्ता हुन आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको तथ्य एवं जिकिर निम्न प्रकार छ :

२. म निवेदक नरबहादुर राईलाई जिल्ला कार्यालय शिक्षा शाखा सोलुखुम्बुको मिति ०३१।५।१७ को पत्रबाट नि.मा.वि.को शिक्षकमा अस्थायी नियुक्त गरियो । म निवेदकले दक्ष तथा इमान्दारीका साथ कार्य कुशलता पूर्वक काम गरी आएको पुष्टि मिति ०३२।१।२७ को म्याद थपको पत्र जसबाट मलाई स्थायी गरिएको ०३९।१०।१३ को प्रत्यर्थी १ नं.को पत्रबाट मलाई मा.वि.स्तरको शिक्षक बनाइएको कुराहरू तथा मेरो व्यक्तिगत अभिलेख समेतबाट पुष्टि हुन्छ ।

३. प्रत्यर्थी १ नं.विद्यालयको सञ्चालक समितिको स्वतः पदेन सदस्य–सचिव हुन् । निजले पद अनुकूलको आचरण नगरेको र विद्यालयमा गुटबन्दी र दुराषित राजनैतिक वातावरण फैलाई रहेका थिए । विद्यालयको सम्पत्ति सम्बन्धी धाँधली र असुरक्षित समेत निजले गरेकोमा म निवेदक लगायत अन्य शिक्षकहरूले बारम्बार यसो नगर्नुस् भनी अनुरोध गरेका थियौं । त्यसैलाई रिस साध्न विपक्षी १ नं.ले हाम्रो कार्यलाई गलत रुपले पेश गर्ने हामी विरुद्ध झुठ्ठा प्रचार गर्ने कार्य शुरु गरे । उक्त सम्बन्धमा हामीले मिति २०४१।६।२८ मा सञ्चालक समितिका अध्यक्षज्यू समक्ष निवेदन पनि गरेका थियौं ।

४. यस्तो अवस्थामा एक्कासी मिति २०४१।७।५ मा म निवेदकलाई राजीनामा स्वीकृत गरिएको जानकारी दिएको बारे भनी पत्र प्रत्यर्थी नं. १ ले दिनु भयो । म निवेदकले राजीनामा दिएको छैन म समेत भई मिति २०४१।६।२८ मा निवेदनसम्म दिएका छौं । मिति ०४१।७।१ मा वि.सं.स. ले राजीनामा स्वीकृत गरेको भनी मलाई पत्र दिनु सरासर अन्यायपूर्ण छ । उक्त पत्रमा मिति ०४१।६।२८ र २९ गते विद्यालयमा भएको जुलुस समेतमा मेरो संलग्नता भएको भनी अर्को झुठ्ठा आरोप लगाई निन्दा गरेको भन्ने बोली पनि छ । मेरो संलग्नता उक्त जुलुसमा छैन । मेरो संलग्नता जुलुसमा भएको भए शिक्षा नियमावली अनुरुप म उपर कारवाही गर्नु पर्ने । एकातिर जुलुसमा संलग्नता भन्ने तर सो तर्फ कारवाही  नगरी राजीनामा स्वीकृत गरेको भनी अर्कै तर्फ कुरा मोडी हामीले सफाइको सबूद पेश गर्ला भन्ने डरले प्रत्यर्थी नं. १–२ ले त्यस्तो दुराशयपूर्ण कार्य गरेको प्रष्ट छ ।

५. म समेत भई राजीनामा दिएको छैन, त्यो कस्तो राजीनामा हो लेखी सुन्ने अवसर मलाई प्रत्यर्थीहरूले दिनु पर्ने थियो । सर्वप्रथम राजीनामा दिएको हो होइन निरोपण गर्न त्यस्तोले लेख्नेलाई बोलाई यसै सिद्धान्तलाई अंगाली अ.बं.७८ नं. अनुरुप कागज देखाई बयान गराउने र अ.बं.९०, ९१ अनुरुप सनाखत गराउने प्रावधान कानुनले गरेको हो । राजीनामा स्वीकृत गरेको प्रतिलिपि माग गर्दा दिनबाट अस्विकार गरियो प्रतिलिपि पाउँ भन्ने निवेदनसम्म पनि दर्ता गरी दिएनन् । उक्त निर्णय प्रतिलिपि नभएको हेर्न पाए सो तर्फ प्रतिवाद गर्ने नै छु ।

६. उपरोक्त अनुसार गैरकानुनी अनधिकृत कारवाई निर्णयबाट नेपालको संविधानको धारा १० र ११(२)(ङ) ११(३) समेतबाट प्रदत्त मेरो हक मौलिक हक कुण्ठित भएकोले धारा १६।७१ अनुरुप उत्प्रेषणबाट अन्य उपयुक्त जो चाहिने आज्ञा, आदेश वा पूर्जी जारी गरी प्रत्यर्थी २ नं.को निर्णय बदर गरी निवेदकको हक सुरक्षित गरी पाउँ भन्ने समेत निवेदन ।

७. यसमा के कसो भएको हो ? निवेदकको माग बमोजिमको आदेश किन जारी हुन नपर्ने हो ? प्रत्यर्थीहरूबाट लिखितजवाफ मगाई आएपछि वा अवधि नाघेपछि नियम बमोजिम पेश गर्नु भन्ने ०४१।११।१६।४ को सिंगलबेञ्चको आदेश ।

८. निवेदकले विधिवत राजीनामा दिनु भएको हो । विद्यालयको सञ्चालक समिति समक्ष राजीनामा दिने र हाल आएर राजीनामा नै दिएको होइन भन्नु निवेदकको लाचारी प्रकट गराई मात्र हो । निवेदकको हस्ताक्षरले सहिछाप गरी मिति ०४१।६।२८ मा सञ्चालक समितिको अध्यक्ष समक्ष दिनु भएको राजीनामा सक्कल दर्ता नै रहेको विद्यालयमा मौजूद छ । निवेदकको राजीनामा स्वीकृत गरिएको निर्णय अवैधानिक पूर्ण भएको भए शिक्षा ऐन तथा नियमावली बमोजिम पुनरावेदन प्रस्तुत गर्नु पर्ने हो यसरी अन्यत्र उपचारको विद्यमानता भएको अवस्थामा तथ्यलाई विवादग्रस्त बनाइएको रिट निवेदन स्वीकार योग्य छैन । विपक्षको हक हनन् भएको थियो भने शिक्षा समितिमा पुनरावेदन गर्न उजूर गर्नु पर्ने कानुनी उपचारको बाटो निर्दिष्ट गरेका छँदाछँदै रिट क्षेत्रमा आएको सो निवेदन खारेज गरी पाउँ भन्ने हिमालय दर्शन मा.वि.का सञ्चालक समितिका अध्यक्षको अधिकार प्राप्त देशमान राईको र प्रधानाध्यापक हुतराज बस्नेत समेतको एकै मिलानको लिखितजवाफ ।

९. निवेदक नरबहादुर राईले दिएको सक्कलै राजीनामा र सो राजीनामा स्वीकृत भएको सक्कलै निर्णय समेत हिमालय दर्शन मा.वि.सोलुखुम्बुबाट झिकाई आएपछि नियम बमोजिम गरी पेश गर्नु भन्ने ०४२।१२।१०।१ को यसै अदालत डिभिजनबेञ्चको आदेश ।

१०. नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी इजलास समक्ष पेश हुनआएको प्रस्तुत विषयमा निवेदकतर्फका विद्वान अधिवक्ता श्री वैद्यनाथ उपाध्याय र प्रत्यर्थी तर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री शम्भू थापा समेतले गर्नुभएको बहस जिकिर समेत सुनियो ।

११. प्रस्तुत विषयमा निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी गर्नु पर्ने हो होइन भन्ने कुराको निर्णय दिनु पर्ने हुनआएको छ ।

१२. विद्यालयमा गुटबन्दी र दुराषीत र राजनैतिक वातावरण फैलाई रहेको विद्यालयको सम्पत्तिमा धाँधली असुरक्षा समेतको विषयलाई लिएर मिति ०४१।६।२८ मा सञ्चालक समितिका अध्यक्ष समक्ष निवेदनसम्म दिएका हौं राजीनामा दिएको छैन एक्कासी ०४१।७।५ मा राजीनामा स्वीकृत गरिएको जानकारी भनी पत्र दिएकोबाट संविधानद्वारा प्रदत्त मौलिक हक हनन्  भएकोले उत्प्रेषण लगायतको जो चाहिने आज्ञा, आदेश जारी गरिपाउँ भन्ने निवेदकको मुख्य दावी निवेदकले आफ्नो हस्ताक्षरले सही गरी पेश गर्नुभएको राजीनामा अधिकार प्राप्त सञ्चालक समितिबाट स्वीकृत भएको हो राजीनामा स्वीकृत अवैध भएको भए शिक्षा ऐन तथा नियम बमोजिम पुनरावेदन गरी निर्णयलाई बदर गराउन पर्ने थियो सो गर्न सक्नु भएको छैन । स्वइच्छाले दिएको राजीनामा सञ्चालक समितिबाट कानुन बमोजिम स्वीकृत भएकोले निवेदकको कुनै कानुनी तथा संवैधानिक हक हनन् नभएकोले रिट निवेदन खारेज गरी पाउँ भन्ने प्रत्यर्थीको लिखितजवाफ भएको पाइन्छ ।

१३. यसमा यस अदालत डिभिजनबेञ्चको २०४२।१२।१०।१ को आदेशानुसार झिकाई आएको निवेदकले दिएको भनेको सक्कल राजीनामा र सो राजीनामा स्वीकृत भएको सक्कल निर्णय हेर्दा विद्यालय सञ्चालक समिति अध्यक्षलाई सम्बोधन गरी प्रधान अध्यापक मार्फत दिएको राजीनामामा निवेदकको लिखत सही परेको देखिन्छ । सो लिखत सही निवेदकको हो होइन भन्ने सद्दे कीर्ते रिट क्षेत्रबाट छुट्याउन मिलेन प्रत्यर्थी तर्फबाट प्राप्त भएको लिखतजवाफबाट निवेदक समेतले दिएको राजीनामा अधिकार प्राप्त निकायबाट स्वीकृत भएको भन्ने उल्लेख भएको समेत देखिन्छ । यस स्थितिमा रिट निवेदकको निवेदन जिकिर अनुसारको आदेश जारी गर्न मिलेन रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । नियम बमोजिम गरी फायल बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

न्या.प्रचण्डराज अनिल

 

इतिसम्वत् २०४३ साल मार्ग २६ गते रोज ५ शुभम् ।