निर्णय नं. २९०७ - करार बमोजिम साँवा ब्याज भराई पाउँ

निर्णय नं. २९०७     ने.का.प. २०४३            अङ्क  ११

संयुक्तइजलास

माननीय न्यायाधीश श्री पृथ्वीबहादुर सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री रुद्रबहादुर सिंह

सम्वत् २०४१ सालको दे.पु.नं. ७३७

फैसला भएको मिति : २०४३।८।१९।५ मा

 

पुनरावेदक/वादी : का.न.पं.वडा नं.१० बानेश्वर महादेवस्थान विद्यासदन बस्ने प्रभा श्री अग्रवाल

विरुद्ध

विपक्षी/प्रतिवादी : का.न.पं.वा.नं.२५ मखन गल्ली हिल भ्यू होटल बस्ने सुरजमान शर्मासमेत

 

विषय : करार बमोजिम साँवा ब्याज भराई पाउँ

 

(१)         सम्बन्धित विशेषज्ञले प्रष्टरुपमा राय व्यक्त गरी सकेकोलाई अदालतले अन्यथा सम्झने स्थिति नरहने ।

(प्रकरण नं. १५)

 

पुनरावेदक/वादीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री बासुदेवप्रसाद ढुङ्गाना

विपक्षी/प्रतिवादीतर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री मोतीकाजी स्थापित

 

फैसला

न्या.पृथ्वीबहादुर सिंह : म.क्षे.अ.को फैसला उपर पुनरावेदन गर्ने अनुमति प्रदान भई पेश हुन  आएको प्रस्तुत मुद्दाको व्यहोरा संक्षेपमा यसप्रकार रहेछ :

२. मिति २०३५।२।९ को लिखत अनुसार मिति ०३५।९।१७ देखि मासिक बहाल रु.८,५००।– ३१ मई १९८० भित्र बुझाउनु पर्नेमा ताकेता गर्दा पनि नबुझाएको सम्झौता बमोजिम मेरो सामानको मुल्य रु.१,००,०००।– सो को ०३४।१०।१५ गते देखिको ०३७।४।१४ गते सम्मको २ वर्ष ५ महीना २७ दिनको ब्याज मासिक सयकडा १ को दरले रु.२९,८६७।– बहालमा रु.४,०००।– फेब्रुअरी १९७८ देखि ३१ मई १९८० सम्म २ वर्ष ४ महीनाको रु.१,१२,०००।– एवं सो को मार्च १९७८ देखिको ३१ मई १९८० सम्मको २ वर्ष ३ महीनाको ब्याज मासिक रु.२।– को दरले रु.३०,२४० समेत जम्मा साँवा ब्याज समेत जम्मा साँवा ब्याज बहाल ब्याज सम्पूर्ण मिलाउँदा रु.२,७२,१०७।– र सो नबुझाए सम्मको अरु ब्याज पनि शर्त अनुसार उल्लिखित क्षतिपूर्ति दिनको रु.२००।– का दरले समेत १ जुन १९८० तदनुसार ०३७।२।१९ देखि घरबाट नउठुञ्जेलसम्म रतनलालबाट दिलाई भराई पाउँ र सम्झौता बमोजिम शर्तको पालना रतनलालबाट गर्न गराउन सुरजमान जमानत बस्नु भएकोले रतनलालबाट नउठेकोमा सुरजमानबाट उठाई दिन लगाई भराई पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रभा श्री अग्रवालको फिरादपत्र ।

३. वादीसंग मेरो कुनै करार भएको छैन । वादी दावी करार सम्बन्धी ऐन, ०२३ को दफा २, ४ को विरुद्ध छ । वादीले उल्लेख गरेको मिति ०३५।२।९ को लिखत प्रमाण खण्ड कागजातहरू अ.बं.७८ अनुसार देखाएका बखत बयान गर्नेछु भन्ने समेत रतनलालको प्रतिउत्तर ।

४. वादी दावी अनुसार ०३५।२।९ मा रतनलालसंग शर्तनामा लिखत भएको र म जमानी बसेको छैन । वादी दावी झुठ्ठा हो भन्ने समेत व्यहोराको प्र.सु.रतनमानको प्रतिउत्तर ।

५. लिखत नगरेको हुँदा लिखत कीर्ते हो भन्ने समेत प्रतिवादीको वारेसको बयान ।

६. आपसमा मिली हस्ताक्षर गरेको कागज सद्दे हो भन्ने वादीको वारेसको बयान ।

७. वादी दावी बमोजिम बहाल साँवा ब्याज क्षतिपूर्ति भराई पाउँ भन्ने समेत वादी दावी पुग्न सक्दैन, लिखत कीर्ते ठहर्छ भन्ने समेत का.जि.अ.को फैसला ।

८. सो फैसला उपर म.क्षे.अ.मा वादीको पुनरावेदन परेकोमा वादी दावी पुग्न नसक्ने ठहर्‍याएको का.जि.अ.को इन्साफ मनासिब छ भन्ने म.क्षे.अ.को फैसला ।

९. म.क्षे.अ.को फैसलामा सार्वजनिक महत्वको विषयमा प्रत्यक्षतः गम्भीर कानुनी त्रुटि भएकोले पुनरावेदन गर्ने अनुमति पाउँ भन्ने वादीको निवेदन परेकोमा लगाउको बहाल भराई पाउँ भन्ने मुद्दामा पुनरावेदन गर्दा अनुमति भएको आधारमा अनुमति प्रदान भई पेश हुनआएको रहेछ ।

१०. नियम बमोजिम पेश भएको प्रस्तुत मुद्दाको पुनरावेदन सहित मिसिल अध्ययन गरी पुनरावेदकतर्फबाट रहनु भएको विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री बासुदेवप्रसाद ढुङ्गानाले कुनै व्यक्तिले कुनै सही दस्तखत मेरो होइन भनेमा मुद्दा पर्नुभन्दा अघि अड्डा अदालत वा यस्तै अन्य काममा गरेको सहीलाई विवादास्पद सहीसंग भिडाउनु पर्ने सो नगरेको र फर्निचर सामानको भाडा लिने दिने गरेको कुरामा मुख मिलेकोले सो कागजमा रहेको सही विवादास्पद सहीसंग भिडाउनु पर्ने सो समेत नगरी गरेको फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा बदर गरी वादी दावी बमोजिम इन्साफ हुनुपर्छ भनी र विपक्षी प्रतिवादीतर्फबाट रहनु भएका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री मोतीकाजी स्थापितले अदालतको रोहवरमा सही गराई सो सहीसंग भिडाउँदा नभिडेकोले वादी दावी नपुग्ने ठहर्‍याई वादी दावीको लिखत कीर्ते ठहर्‍याएको दुई अदालतको इन्साफ सदर हुनुपर्छ समेत भनी गर्नुभएको बहस जिकिर समेत सुनियो ।

११. अब म.क्षे.अ.को इन्साफ मिलेको छ छैन सो को निर्णय दिनु परेको छ ।

१२. निर्णयतर्फ विचार गर्दा यसमा वादी दावीको मिति ०३५।२।९ को लिखत सद्दे वा कीर्ते के हो सो कुराको नै निर्णय दिनु पर्ने देखिन्छ ।

१३. विवादको उक्त लिखतमा परेको भनेको प्रतिवादीको सहिछाप सद्दे या कीर्ते के हो भन्ने छुट्याउन निमित्त लेखा तथा रेखा विशेषज्ञ कहाँ पठाइएकोमा विवादास्पद लिखतको सहिछाप भिड्दैन भनी विशेषज्ञले राय दिएको देखिन्छ । निज विशेषज्ञलाई अदालतमा उपस्थित गराई बकपत्र गराउँदा निजले वादी दावी लिखतमा परेको भनेको विवादास्पद सही हस्ताक्षर नक्कल वा अनुकरण गरिएका हुन् र ती विवादास्पद दस्तखत सहीहरूमा कलमको कम्पन्ता, लेखकको हिच्किचावट देखिएको, कलमको दबाबको साथै कलमको प्रवाह (Smoothness) नमूना दस्तखत सहीहरुको तुलनामा कम देखिन्छ । जुन प्रकारको कलमको प्रवाह नमूना दस्तखत सहीहरूमा परेको छ त्यसप्रकारको कलमको प्रभाव विवादास्पद सहीहरूमा नभएको विवादास्पद सहीहरू रोकिएर गरेको देखिएको हुँदा विवादास्पद सही अनुकरण वा टेसिंग गरिएका हुन् भनी बकपत्र गरेको देखिन्छ ।

१४. यसप्रकार सम्बन्धित विशेषज्ञले कारण समेत प्रष्ट खुलाई विवादको लिखतमा परेको सहीसंग प्रतिवादीको नमूना दस्तखत सहीहरू भिड्दैन भनी राय दिई अदालतमा उपस्थित भई सोही रायलाई पुष्टि गरी बकपत्र समेत गरेको देखिन्छ । सम्बन्धित विशेषज्ञले प्रष्टरुपमा राय व्यक्त गरी सकेकोलाई अदालतले अन्यथा सम्झने स्थिति रहँदैन । यसबाट वादीले दावी गरेको लिखत सद्दे नभई कीर्ते रहेछ भन्नु पर्ने देखिन आयो ।

१५. तसर्थ मिति ०३५।२।९ को लिखत कीर्ते होइन, सद्दे हो भन्ने वादी जिकिर मनासिब नदेखिएकोले उक्त लिखतलाई कीर्ते ठहर्‍याई करार बमोजिमको साँवा ब्याज भराई पाउँ भन्ने वादी दावी नपुग्ने ठहर्‍याएको का.जि.अ.को इन्साफ मनासिब ठहर्‍याएको म.क्षे.अ.को इन्साफ मिलेकै देखिँदा सदर हुने ठहर्छ । कोर्टफी राखी पुनरावेदन दर्ता भएकोले केही गर्न परेन मिसिल नियम बमोजिम बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

न्या.रुद्रबहादुर सिंह

 

इतिसम्वत् २०४३ साल मार्ग १९ गते रोज ५ शुभम् ।