निर्णय नं. १४१०-१ - परमादेशको आदेश जारी गरिपाउं

निर्णय नं. १४१०-१     ने.का.प. २०३७

फुल बेञ्च

सम्माननीय प्रधान न्यायाधीश श्री नयनबहादुर खत्री

माननीय न्यायाधीश श्री बासुदेव शर्मा

माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

सम्वत् २०३७ सालको रि.फु.नं. ५३

फैसला भएको मिति :  २०३७।९।१९।६ मा

निवेदक : का.जि. फर्पिङ सतिखेल बस्ने वर्ष २६ को कमल शर्मा

विरूद्ध

विपक्षी : श्रीमान प्रमुखज्यू, विद्यार्थी हित शाखा त्रि.वि.वि., शिक्षा शास्त्र अध्ययन संस्थानसमेत

विषय : परमादेशको आदेश जारी गरिपाउं

(१)  निवेदकले विश्वविद्यालय स्तर निर्धारण लिष्ट अनुसारको परीक्षा उत्तीर्ण नभई त्रिभुवन विश्वविद्यालयलाई झुक्याई किर्तिपुर बहुमुखी क्याम्पसमा प्रवेश गरेको देखिएबाट निवेदक सफा हातले आएको नदेखिएबाट रिट निवेदन खारेज गर्ने गरेको इन्साफ मनासिव ठहर्ने ।

(प्रकरण नं. ११)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री मुकुन्द रेग्मी

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री शम्भुप्रसाद ज्ञवाली

आदेश

          न्या. बासुदेव शर्मा : तथ्य यस प्रकार छ : त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षा शास्त्र अध्ययन संस्थान किर्तिपुर बहुमुखी क्याम्पसले निवेदक कमल शर्मालाई लब्धाङ्क पत्र पेश गर्ने विषय लेखेको ०३३।२।११ को पत्रमा तपाईले आई.ए.वा सो सरह परीक्षा पास गरेको लब्धाङ्क पत्र तपाईको व्यक्तिगत विवरण फायलमा नदेखिएकोले यो पत्र प्राप्त भएको ३ दिनभित्र अनिवार्य रूपमा उक्त बमोजिमको लब्धाङ्क पत्र पेश गर्नु हुन सूचित गरिन्छ । अन्यथा तपाईको परीक्षाफल र लब्धाङ्क रोक्का गरी आवश्यक कारवाईको लागि लेखापढी गर्ने कुरा पनि अवगत गराइन्छ भन्ने समेत उल्लेख भएको रहेछ ।

          २.   प्रस्तुत रिट निवेदनमा लिएको मुख्य जिकिरहरू यस प्रकार छन् : उत्तर बंगाल युनिभर्सिटीको वि.ए.प्रथम वर्षको जाँच पासलाई त्रिभुवन विश्वविद्यालयले आई.ए.सरह मान्यता दिइने भएअनुसार नै मलाई ०३१ साल श्रावण ५ गतेबाट त्रिभुवन विश्वविद्यालय किर्तिपुर बहुमुखी क्याम्पसमा डिप्लोमा स्तरमा (वि.एड.) भर्ना लिई अध्ययन गरी आएकोमा पछि चौंथो सेमेष्टरको अन्ततिर टिचिङ्ग प्राक्टीसको लागि नेपाल आर्दश माध्यमिक विद्यालय गब्बाहाल काठमाडौंमा पढाई रहेको । मेरो अध्ययन पूरा भई नतिजा प्रकाशित हुन मात्र बाँकी थियो । आफ्नो अध्ययन पूरा गर्न ५ दिन मात्र बाँकी भएको अवस्थामा अनावश्यक विवाद उठाई विपक्षी परीक्षा शाखाबाट समेत मेरो परीक्षाफल र लब्धाङ्क रोक्का गरियो मैले पेश गरेको उत्तर वंगाल युनिभर्सिटीको पि.प्र.मार्कसीट र सो सत्य हो भनी खर्साङ कलेजले दिएको सक्कल प्रमाणित पत्र समेतको कागज विपक्षी प्रमुख र विद्यार्थी हित शाखामा राखियो र पटक–पटक विपक्षहरू समक्ष गई भन्दा समेत आजसम्म परीक्षाफल प्रकाशित नगरी दिएबाट त्रिभुवन विश्वविद्यालय ऐन, ०२८ को दफा ६(क)(ख)(ग) र (च) को समेत प्रत्यक्ष कानुनी त्रुटि गर्दै मेरो शिक्षा उपार्जन गर्ने सम्बन्धी हकमा समेत आघात पुर्‍याए ।

          ३.   रिट निवेदन खारेज हुनुपर्ने भनी विपक्षी सहायक डीनको लिखितजवाफमा लिएका जिकिर यस प्रकार छ : निजले पेश गरेको मार्कसीट नक्कल समेत राखी साथै वंगाल युनिभर्सिटीलाई पत्र लेखी सोधपूछ गरिंदा निवेदक कमल शर्माले यस विद्यालयमा फस्र्ट इयरमा जाँच दिएको तर पास गर्न नसकेको भन्ने समेत कुरा उल्लेख गरी मिति ०३०।३।१९७७ मा पत्र प्राप्त हुनआएकोले त्यसरी धोका दिई झुक्याई नकडा प्रमाणपत्र समेत पेश गरेकोले निवेदकको परीक्षाफल कारवाईको लागि स्थगित गरिएको हो त्यस्तो प्रमाणपत्रको आधारमा कुनै हक सृजित भई निवेदकलाई रिट निवेदन गर्ने हकदैया नै प्राप्त हुन नसक्ने ।

          ४.   रिट खारेज गरिपाउँ भनी विपक्षी प्रमुख विद्यार्थी हित शाखा र परीक्षा शाखा प्रमुखको लिखितजवाफमा लिएका जिकिर यस प्रकार छ : यसरी झुक्याई धोका दिइन कडा कामकारवाही गर्नगरेको समेतका कारणले गर्दा कारवाइको लागि निजको परीक्षाफल स्थगित गरिएकोमा रिट निवेदन लेख सरासर झुठ्ठा भएको स्पष्ट छ ।

          ५.   निवेदकले वि.ए.(फस्टपार्ट) को जाँच पास गरेको छु भनी लब्धाङ्क पेश गरेकोमा सो लब्धाङ्क सही होइन नकडा हो निवेदक उक्त परीक्षामा अनुत्तीर्ण भएको छ भनी नर्थ वंगाल युनिभर्सिटीले बहुमुखी क्याम्पस किर्तिपुरका असिस्टेन्ट डीनलाई लेखेको देखिन्छ । वि.ए.प्रथम वर्षको परीक्षा पास गरेको छु भन्ने कुरामा नअडी वि.ए.(फस्ट पार्ट) को परीक्षा (जो कि प्रथम वर्षको परीक्षा पास गरिसकेपछि अर्को वर्ष लिइन्छ) पास गरेको छु भनी नकडा प्रमाण बनाई पेश गरेको भन्ने मिसिल संलग्न नर्थ वंगाल युनिभर्सिटीको नक्कलबाट देखिएको र निवेदकले सो कुरा खण्डन गर्नसकेको देखिएन । यस अदालतको असाधारण अधिकारक्षेत्र प्रयोग गरिई माग्न आउँने व्यक्ति शुद्ध ह्दय र सफा हातले आउनुपर्नेमा निवेदक सफा हातले आएको नदेखिएबाट यस अदालतबाट निजलाई मद्दत गर्न उपयुक्त देखिएन रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ भन्ने डिभिजन बेञ्चको ०३४।३।९।५ को फैसला ।

          ६.   यसमा निवेदकतर्फका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री मुकुन्द रेग्मीले निवेदकले उत्तर वंगाल युनिभर्सिटीको वि.ए.प्रथम वर्ष अर्थात फस्ट इयरको परीक्षाको जाँच पासलाई त्रिभुवन विश्वविद्यालयले आइ.ए.सरह मान्यता दिने भएअनुसार नै निवेदकले डिप्लोमा स्तर (वि.एड.) मा भर्ना भई अध्ययन गरी आएकोमा निवेदकको परीक्षाफल र लब्धाङ्क रोक्का गरिएकोमा यस अदालतको असाधारण क्षेत्रभित्र निवेदकको रिट निवेदन परेकोमा सफा हातले आएको नदेखिएकोले मद्दत गर्न उपयुक्त देखिएन भनी रिट निवेदन खारेज गर्ने गरेको निर्णय मिलेको छैन । निवेदक त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट मान्यता प्राप्त उत्तर वंगाल युनिभर्सिटीको वि.ए.प्रथम वर्ष जुन खर्साङ कलेजबाट दिइएको प्रमाणपत्रबाट सत्य र मान्यता प्राप्त छ । तसर्थ निवेदकको परीक्षाफल र लब्धाङ्क प्रकाशित गर्न त्रिभुवन विश्वविद्यालयका नाउँमा परमादेशको आदेश जारी गरिनु पर्छ भन्ने र विपक्षी त्रिभुवन विश्वविद्यालयतर्फबाट विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री शम्भुप्रसाद ज्ञवालीले निवेदकले पेश गरेको मार्कसिट शंकास्पद देखिएकोमा नर्थ वंगाल युनिभर्सिटीलाई सोधपूछ गर्दा निवेदकले विश्वविद्यालयको फष्र्ट यिएरको जाँच दिएको तर पास गर्न नसकेको भनी जवाफ दिएको झुक्याई नकढा प्रमाणपत्र समेत पेश गरेकोले निवेदकको परीक्षाफल कारवाईको लागि स्थगित गरिएको हो भन्ने समेत बहस प्रस्तुत गर्नु भयो ।

          ७.   प्रस्तुत मुद्दा फुल बेञ्चबाट दोहर्‍याई हेरी इन्साफ जाँच गरी दिनु भन्ने सर्वोच्च अदालतका नाउँमा हुकुमको प्रमांगी बक्स पाउँ भन्ने निवेदकले श्री ५ महाराजाधिराज सरकारका जुनाफमा चढाएको बिन्तिपत्रमा सर्वोच्च अदालत, यो बिन्तिपत्र जाहेर हुँदा यसमा व्यहोरा साँचो भए त्यस अदालतबाट ०३४।३।९।५ मा छिनिएको परमादेशको आदेश जारी गरिपाउँ भन्ने रिट मुद्दाको मिसिल झिकी फुल बेञ्चबाट दोहर्‍याई कानुन बमोजिम गरी छिनी दिनु निवेदकलाई जनाउ दिनु भन्ने श्री ५ महाराजाधिराजबाट हुकुम बक्सेको छ भनी मौसुफका विशेष जाहेरी विभाग राजदरवारबाट ०३७।१।१६।२ मा लेखी आई यस बेञ्च समक्ष पेश हुनआएको रहेछ ।

          ८.   उत्तरवंगाल युनिभर्सिटीको वि.ए.प्रथम वर्षको जाँच पासलाई त्रिभुवन विश्व विद्यालयले आई.ए.सरह मान्यता दिइने भएअनुसार नै निवेदकलाई ०३१।४।५ मा त्रिभुवन विश्व विद्यालय किर्तिपुर बहुमुखी क्याम्पसमा डिप्लोमा स्तरमा वि.एड.मा भर्ना लिई अध्ययन गरी रहेकोमा मेरो परीक्षाफल तथा लब्धाङ्क रोक्का गरिएकोले परमादेशको आदेश जारी गरी निवेदकको परीक्षाफल प्रकाशित गरी दिनु भन्ने त्रिभुवन विश्व विद्यालयका नाउँमा आदेश जारी गरिपाउँ भन्ने नै निवेदकको मुख्य निवेदन जिकिर देखियो ।

          ९.   निवेदकतर्फका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ताले आफ्नो बहसमा ३ वर्ष अध्ययन पूरा हुने कोर्षलाई २ भागमा बाँडिएको छ । जसमा प्रथम वर्षको परीक्षालाई फष्र्ट यिएर भनिन्छ । यस्तै ३ वर्षे आर वंगाल युनिभर्सिटी अन्तर्गत खर्साङ्ग कलेजबाट १९७१ मा लिइएको वि.ए.फष्ट यिएर परीक्षामा निवेदक सम्मिलित भएर उक्त परीक्षा गरिसकेको छन् । त्रिभुवन विश्वविद्यालयले उक्त परीक्षालाई आई.ए.सरह मान्यता प्राप्त दिइएको छ भन्ने कुरामा बहस प्रस्तुत गर्नु भएको हकमा निवेदकतर्फका विद्वान अधिवक्ताले नै निवेदक ३ वर्षे वि.ए.परीक्षामा फष्र्ट यिएरको परीक्षा उत्तर वंगालबाट पास गरेको नभई खर्साङ्ग कलेजबाट पास गरेको भन्ने कुरा निवेदकले प्राप्त गरी पेश गरेको १३।१०।१९७६ को खर्साङ्ग कलेजको लब्धाङ्क नक्कलबाट देखियो । सो कलेजबाट वि.ए.प्रथम वर्ष पास गरेपछि फेरि विश्वविद्यालयको प्रथम भागको परीक्षा पास गर्नुपर्ने सो पास गर्न निवेदकले जाँच दिएको तर पास गर्न नसकेको कुरा उत्तर वंगाल युनिभर्सिटीका रजिष्टरले किर्तिपुर बहुमुखी क्याम्पसमा सहायक डीनलाई ३७ मार्च १९७७ मा लेखेको पत्रबाट देखिन्छ ।

          १०.  त्रिभुवन विश्वविद्यालय पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट मान्यता प्राप्त संस्थाका परीक्षाहरूको के स्तर हुने भन्ने कुराको लागि परीक्षाहरूको मान्यता र समान स्तरको लिष्टमा निर्धारण गरे अनुसार उत्तर वंगाल युनिभर्सिटीको प्रि युनिभर्सिटी कोर्सलाई यस त्रि.वि.को फष्र्ट यिएर अफली इन्टरमिडियटको स्तरमा र ऐ. नर्थ वंगाल युनिभर्सिटी इक्जामिनेसन भन्ने उल्लेख भएबाट निवेदक उत्तर वंगालको युनिभर्सिटीको फष्ट यिएर पास गरेको नभई खर्साङ्ग कलेजबाट पास गरेकोलाई मान्यता दिन नमिल्ने कुरा विश्वविद्यालय परीक्षा स्तर निर्धारण लिष्टबाट देखियो ।

          ११.   यसरी निवेदकले विश्वविद्यालय स्तर निर्धारण लिष्ट अनुसारको परीक्षा उत्तीर्ण नै नभई त्रिभुवन विश्वविद्यालयलाई झुक्याई किर्तिपुर बहुमुखी क्याम्पसमा प्रवेश गरेको देखिएबाट सर्वोच्च अदालत डिभिजन बेञ्चका माननीय न्यायाधीशहरूले निवेदक सफा हातले आएको नदेखिएबाट रिट निवेदन खारेज गर्ने गरेको इन्साफ मनासिव ठहर्छ । मिसिल नियम बमोजिम बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा हामीहरूको सहमति छ ।

 

प्र.न्या. नयनबहादुर खत्री

न्या. सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

 

इति सम्वत् २०३७ साल पौष १९ गते रोज ६ शुभम् ।