निर्णय नं. ६१०५ - निषेधाज्ञा

निर्णय नं. ६१०५ ने.का.प. २०५२              अङ्क ११

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री मोहनप्रसाद शर्मा

माननीय न्यायाधीश श्री कृष्णकुमार वर्मा

सम्वत् २०५१ सालको दे.पु.नं. २३४१

आदेश मिति     : २०५२।११।१।३

मुद्दा : निषेधाज्ञा ।

पुनरावेदक/निवेदक : भ.पु.जि. भ.पु.न.पा. वडा नं. १२ लाकोलाछे टोल घर भई हाल का.जि.का.न.पा. वडा नं. ११ नागस्थान सुन्धारा बस्ने वर्ष ४६ को विश्वबहादुर जोशी

विरुद्ध

विपक्षी/प्रतिवादी : का.जि.का.न.पा. वडा नं. ११ रातो बंगला क्याम्पमा बस्ने ज्योति शमशेर ज.ब.रा. ।

ऐ ऐ बागदरवार बस्ने शुशिल शमसेर ज.ब.रा. ।

ऐ ऐ घर भर्इ हाल ल.पु.जि. ल.पु.न.पा. वडा नं. ५ बस्ने अरुण शमसेर ज.ब.रा ।

§  दर्ता हक नै नभएको व्यक्तिबाट गराएको बहाल सम्झौताबाट निवेदकले भोगाधिकार प्राप्त गर्न नसक्ने ।

(प्रकरण नं. १२)

पुनरावेदक तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री सुधानाथ पन्त

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री प्रकाश राउत

अवलम्बित नजीर : x

आदेश

    न्या. मोहनप्रसाद शर्मा : पुनरावेदन अदालत ललितपुरबाट मिति २०५१।७।९ मा भएको फैसला उपर पर्न आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य एवं निर्णय यस प्रकार छ :–

     २.   विपक्ष मध्येको ज्योति शमशेर ज.ब.रा. को हक भोगको का.न.पा. वडा नं. ११ को कि.नं. ३२० जग्गा मध्ये त्रिपुरेश्वर जाने मुलबाटो पश्चिम ट्रान्सपोर्टको गोदाम उत्तर नागपोखरीको खाली जग्गा र चिया पसल दक्षिणमा १६ फिटे गोरेटो बाटो यति ४ किल्ला भित्रको लम्बाई ५५ फिट चौडाई ४० फिटको जग्गामा म निवेदकले घर टहरा समेत निर्माण गरी चलन गर्न पाउने गरी मिति ०४२ साल श्रावण महिना जग्गाको बहाल रु. १५००।– बुझाई बसोवास गरी आएकोमा विवाद छैन जोती शमशेरको अनुमतिले सञ्चार मन्त्रालयबाट २०५०।२।१ देखि मिति २०५१।४।३० गते सम्म म्याद दिई चलचित्र प्रदर्शन गर्न इजाजत पाएको थिए । उक्त जग्गा नपुगेकाले पुनः उक्त कि.नं. ३२० को सोही ४ किल्ला भित्रको ज्योती शमशेर ज.ब.रा. को हक भोगको पूर्व ९७ फिट पश्चिम ८५ फिट उत्तरमा १८० फिट दक्षिण १८० फिट जग्गा प्रति महिना रु. ५०००।– बहाल बुझाउने गरी ०५०।४।१ मा १० वर्ष सम्म कायम रहने गरी सम्झौता अनुसार संचालन गर्न १ वर्षको अग्रिम बहाल पेश्की समेत लिई सकेपछि मिति २०५०।१२।१५ का दिन विपक्षी मध्येको शुसिल शमशेर र अरुण शमशेर ज.ब.रा. लगायत अन्य नचिनेका १०।१५ जना मानिस समेत भै संचालन भै रहेको स्थानमा प्रवेश गरी पटक पटक हुल हुज्जत गरी गाली गलौज गरेकोमा जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा निवेदन दिएको थिए । हाम्रो जग्गामा समेत बसेर हामी उपर नालेश उजुर गरी हिंड्ने यसको घर टहरा भत्काई हामी नयाँ घर निर्माण गर्छौ भनी उक्त मैले बहालमा लिएको जग्गामा ईटा बालुवा समेत ल्याई थुपारी सामान हटाउ भनी हप्की दप्की बेदखली गरी निवेदकले भोगचलन गर्न नपाउने गरी भोगाधिकारमा आघात पुग्ने आशंका भएकोले सम्मानीत अदालतमा निवेदन दिई उपस्थित भएको छु । लिखित सम्झौता अनुसार पेश गर्न पाउने भई लाखौं खर्च गरी घर टहरा बनाई चलचित्र प्रदर्शन गरी आएकोमा भोगााधिकारमा आघात पर्ने गरी कुनै पनि काम कारवाही नगर्नु नगराउनु भन्ने विपक्षीहरुका नाउँमा निषेधाज्ञाको आदेश सहितको अन्तरिम आदेश समेत जारी गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको विश्वबहादुर जोशीको मिति २०५०।१२।२२ को निवेदनपत्र ।

     ३.   विपक्षीहरुलाई १५ दिनभित्र लिखितजवाफ लिई उपस्थित हुने गरी मिति २०५०।१२।२६ मा अन्तरिम आदेश समेत यस अदालतबाट भएको रहेछ ।

     ४.   का.जि.का.न.पा. वडा नं. ११ को साविक कि.नं. ३२० को जग्गा कुनै पनि समयमा ज्योती शमशेरको भोग दर्तामा छैन दाजु अरुण शमशेरले छुट्याउन आलटाल गरेकोले मैले अंशमा फिराद गरी मिति २०५०।४।८ मा का.जि.अ.बाट मिलापत्र गरी कित्ताकाट भै मेरो हकमा परेको कि.नं. १२५३ को क्षेत्रफल ५–३ जग्गामा विपक्षले अस्थाई टहरा निर्माण गरेको छु भनेको जग्गा साविक देखि हालसम्मको तिरो तिरानका जग्गा हो विपक्षले टहरा निर्माण गर्न जग्गा धनीको र का.न.पा. को स्वीकृति लिनु पर्ने स्वीकृति लिएको छु भन्न सकेका पनि छैन हाल निवेदकले विवाद देखाएको टहरा साविक देखि मेरो हक भोगको टहरालाई आफूले निर्माण गरेको भनी देखाउन खोजेको हो । विपक्षीले ज्योति शमशेरसँग भएको सम्झौता गैर कानुनी सम्झौता हो टहरा र जग्गा मेरो भएकोमा ज्योती शमशेरलाई जग्गा जमीन दिने हक कुन कानुनले दियो । यस्तो गैर कानुनी सम्झौताले निवेदकको हकको श्रृजना नहुने हुँदा हकदैया नभएको अवस्थामा निवेदन लाग्न नसक्ने हुँदा अन्तरिम आदेश सहितको निवेदन खारेज गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको सुशिल शमशेर ज.ब.रा.को मिति २०५१।१।५ को लिखितजवाफ ।

     ५.   विपक्षीले उल्लेख गरेको जग्गा घर टहरा भाइको भोगमा परेको हो । परखाल लगाउन ईटा, बालुवा थुपारेको होला त्यो कुरा मलाई सरोकार नभएकोले मलाई विपक्षी बनाएको गैरकानुनी छ ज्योती शमशेरले अर्काको सम्पत्ति कसैलाई दिन पाउने होइन । बाबु हरि शमशेरको पैत्रिक सम्पत्तिबाट भाइ शुशिल शमशेरले अंश पाउने भएको नाताले विवादित घर टहरा जग्गा अंश पाएको ज्योति शमशेरले मबाट अंश पाउने हुनाले शुशिल शमशेर र जोती शमशेर अंशियार हुन सक्तैनन् । विपक्षीले सम्झौताबाट पाएको भनिएको घर टहरा अधिकार विहिन व्यक्तिबाट पाएको भन्न करै लाग्छ । जग्गामा निवदेकले कुनै पनि घर टहरा निर्माण गरेको छैन । कच्ची पक्की घर बनाउन जग्गा धनीको स्वीकृति बिना बनाए भन्न मिल्ने । अधिकार विहीन व्यक्तिबाट कसैले कुनै चिज पास गरी लिन्छ भने त्यस्तो परिणाम भोग्न तयार हुनु पर्छ त्यस्तो अधिकार विहीन व्यक्तिले दिएको निवेदनबाट कारवाही गर्न नमिल्ने हुँदा निवेदन खारेज गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको अरुण शमशेरको मिति २०५१।१।१२ को लिखितजवाफ ।

     ६.   विपक्षीले निवेदनपत्रमा उल्लेख गरेको मेरो हकभोगको जग्गाको उक्त जग्गा केही ०४२ सालमा र केही ०५० साल श्रावणमा भागमा सम्म दिएको हो मैले निवेदकसँग सम्झौता विपरीत कारवाही गरेको छैन सुशिल शमशेर र अरुण शमशेर बिच अंश जालसाजी मुद्दा परी अंश बण्डा भएको छैन अंशियारहरुले आफूले चलन गरी आएका छौं । पिता र काकाको हकमा मैले दखल गरेको छैन । विपक्षीले निवेदन पत्रमा भने बमोजिम मैले हुल हुज्जत वादी कुनै कसुर गरेको नहुँदा म समेतलाई विपक्ष बनाई पर्न आएको निवेदन खारेज गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको मिति २०५१।२।६ को ज्योती शमशेर ज.ब.रा.को लिखितजवाफ ।

     ७.   ज्योती शमशेरको हकाधिकार प्राप्त नभएको अवस्थामा निजले गरी दिएको सम्झौताको आधार लिई निषेधाज्ञाको आदेश जारी गर्नु पर्ने अवस्था विद्यमान नहुँदा निवेदकको प्रस्तुत उजुरी निवेदन खारेज हुने ठहर्छ भन्ने समेत पुनरावेदन अदालत ललितपुरबाट मिति २०५१।७।९ मा भएको फैसला ।

     ८.   उक्त पुनरावेदन अदालतबाट भएको फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा उल्टी गरी इन्साफ समेत गरी पाउँ भन्ने समेत निवेदक विश्वबहादुर जोशीको यस अदालतमा पर्न आएको पुनरावेदनपत्र ।

     ९.   यस अदालतमा मैले दायर गरेको पुनरावेदनको अन्तिम टुंगो नलागेसम्म यथास्थिति राख्नु पर्ने भएकोले मैले निर्विवाद रुपमा संचालन गरी आएको चलचित्र भवन घर टहरामा कुनै पनि हस्तक्षेप नगर्नु नगराउनु भनी विपक्षीहरुका नाममा सर्वोच्च अदालत नियमावली, २०४९ को नियम ५२ बमोजिम अन्तरकालीन आदेश जारी पाउँ भन्ने विश्वबहादुर जोशीको निवेदनमा पुनरावेदनमा अन्तिम निर्णय नभएसम्म चलचित्र भवन घर टहरा कसैले पनि नभत्काई यथास्थितिमा राख्न विपक्षीहरुको नाउँमा यो अन्तरिम आदेश जारी गरी दिएको छ भन्ने समेत यस सर्वोच्च अदालत संयुक्त इजलासबाट मिति २०५१।९।१८ मा भएको आदेश ।

     १०.  भाइ शुशिल शमशेरको भागमा परेको कि.नं. १६५३ को घर जग्गामा मेरो समेत हक नलाग्ने भएपछि ज्योति शमशेरले दिएको नाताले विश्वबहादुरको हकको श्रृजना हुने भन्ने कुरै आउँदैन । ज्योति शमशेरले म बाट अंश पाउने हो शुशिल शमशेरको सम्पत्तिबाट अंश पाउने होइन। शुशिल शमशेरको सम्पत्ति ज्योति शमशेरले पजनी गर्न पाउने हक विद्यमान कानुनमा व्यवस्था भएको छैन तसर्थ यस्तो अधिकारै नभएको व्यक्तिबाट कबुलियत गरी लिएको सम्पत्तिमा विपक्षी विश्वबहादुरको सृष्टी हुने भन्ने प्रश्नै नआउने हुनाले म समेत उपर भएको अन्तरिम आदेश बदर गरी न्याय गरी पाउँ भन्ने समेत शुशिल शमशेर, अरुण शमशेर समेतको संयुक्त अन्तरिम आदेश खारेज गरी पाउँ भन्ने समेत निवेदनपत्र ।

     १३.  नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी इजलास समक्ष पेश भएको प्रस्तुत पुनरावेदनमा पनुारवेदकतर्फबाट रहनु भएको विद्वान अधिवक्ता श्री सुधानाथ पन्तले र विपक्षी तर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री प्रकाश राउतले यसमा विपक्षीहरु बीच मिलापत्र भएको हुनाले निषेधज्ञा जारी हुनु पर्ने अवस्था छैन भन्नु भयो ।

     १२.  यसमा निर्णयतर्फ हेर्दा विवादित कि.नं. ३२० मा ज्योति शमशेरको हक एवं दर्ता रहेको कुनै प्रमाण पेश भएको देखिएन । दर्ता हक नै नभएको व्यक्ति ज्योति शमशेरबाट गराएको बहाल सम्झौताबाट निवेदकले भोगााधिकार प्राप्त गर्न सक्ने नै भएन । अतः ज्योति शमशेरको नै दर्ता हकाधिकार प्राप्त व्यक्ति नभएको अवस्थामा निजले गरी दिएको बहाल सम्झौताको आधार लिई आशंकाको स्थिति भनी निषेधाज्ञाको आदेश जारी हुने अवस्था पनि भएन साथै पुनरावेदक तथा विपक्षी तर्फको कानुन व्यवसायीहरुले प्रस्तुत विपक्षीहरु बीच मिलापत्र भएकोले यस निषेधाज्ञा जारी हुन पर्ने अवस्था नरहेको भन्नु भएको समेतबाट प्रस्तुत निषेधाज्ञाको निवेदक खारेज हुने ठहराएको पुनरावेदन अदालत ललितपुरको निर्णय सदर हुने ठहर्छ । निषेधाज्ञाको निवेदन खारेज हुने ठहरेकोले यस अदालतबाट जारी भएको अन्तरिम आदेश निरर्थक हुने हुँदा बदर गरी दिएको छ । पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्तैन । मिसिल नियम बमोजिम गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. कृष्णकुमार वर्मा

 

इति सम्वत् २०५२ साल फाल्गुण १ गते रोज ३ शुभम् ।