निर्णय नं. २५१२ - उत्प्रेषण

निर्णय नं. २५१२     ने.का.प. २०४२      अङ्क १०

 

डिभिजन बेञ्ज

इजलाश

माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्र प्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

सम्वत् २०४१ सालको रि.नं. ११९७

विषय : उत्प्रेषण ।

 

निवेदक      :बांके, गंगापुर गा.पं.वा.नं.५ दोण्डा बस्ने प्रधानपंच वेचन लाल मुराउ (मौर्य)।

विरुद्ध

विपक्षी :निर्वाचन विशेष अदालत मुकाम बांके जिल्ला अदालत ।

गंगापुर गा.पं.वडा नं.६ भोजपुर बस्ने अब्दुल गफ्फार मुकेरी ।

आदेश भएको मिति:२०४२।८।२५।३ मा

     निर्वाचन (अपराध तथा सजायँ) ऐन, २०२४ को दफा १४(४) मा भएको बाध्यात्मक व्यवस्थामा निर्वाचन विशेष अदालतले उपदफा (१) वा (२) बमोजिम सम्पूर्ण निर्वाचन वा कुनै निर्वाचित उम्मेदवारको निर्वाचन बदर हुने गरी फैसला गर्दा देहाय बमोजिमका कुराहरू सो फैसलामा स्पष्ट रुपमा उल्लेख गर्नु पर्छ “(क) उजूरवालाले उजूर गरेको कुरा सावित भए वा नभएको र सावित भएको भए कुन कुरा कसरी सावित भएको हो भन्ने र (ख) निर्वाचन बदर हुने काम कारवाई गर्ने व्यक्तिहरूको पूरा नाम वतन र निजले गरेको अपराधको किसिम” भनी स्पष्ट रुपमा उल्लेख गरेको पाइन्छ । उक्त निर्वाचन विशेष अदालतको निर्णयमा यस व्यवस्थाको पालन भएको देखिन आउँदैन, अतः निर्वाचन विशेष अदालतको निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गरी दिइएको छ ।

(प्रकरण नं. ९)

निवेदक तर्फबाट:विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कृष्णप्रसाद पन्त

विपक्षी तर्फबाट :विद्वान सह–न्यायाधीवक्ता श्री प्रेमबहादुर विष्ट र  विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कुन्जविहारी प्रसाद सिंह

उल्लेखित मुद्दाःX

आदेश

न्या.सुरेन्दप्रसाद सिंहः     नेपालको संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत यस अदालतमा मिति ०४१।४।९ मा दर्ता हुन आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त तथ्य एवं जिकिर यसप्रकार रहेछ ।

२.    निवेदक म गंगापुर गा.पं. को प्रधान पंचको निर्वाचनमा ०३९।१।३० मा निर्वाचित भएँ । मेरो चिन्ह गाई र विपक्षीको चिन्ह मानिस थियो । मत गणना हुँदा मैले ५५१ विपक्षीले ५४४ प्राप्त गरी निर्वाचित भएकोमा विपक्षीको गैरकानुनी उजूरी पत्र लिई विपक्षी अब्दुल गफ्फारको ५२७ र मेरो ४३६ मत पाएको भनी विपक्षी अब्दुल गफ्फारलाई गंगापुर गा.पं.को प्रधानपंच कायम हुने ठहर्छ भनी निर्वाचन विशेष अदालतले फैसला गरेको छ । उक्त निर्वाचन विशेष अदालतको फैसलाबाट मेरो हक अधिकारमा आघात पुगेको हुँदा सम्मानीत अदालतको असाधारण अधिकारक्षेत्रको सरण लिन आएको छु । म निवेदकले ५५१ मत र विपक्षीको ५४४ मत पाएको विवाद छैन । तर निर्वाचन विशेष अदालतबाट म निवेदकको ४३६ मत र विपक्षीको ५२७ कसरी भयो कुन कुन मतपत्र कसरी बदर भयो निर्णयमा उल्लेख नभएकोले स्थानीय पञ्चायत (निर्वाचन कार्यविधि) ऐन, ०२५ को दफा २२ देहाय (क) देखि (ट) सम्ममा मत वा मतपत्र बदर हुने अवस्थाको कानुनी प्रावधान गरेको छ सो अनुसार मैले प्राप्त गरेको मत कसरी कुन ऐनको कुन देहाय बमोजिम बदर भएको हो र कति मतपत्र खस्यो कति मतपत्र सदर भयो सो कुनै कुरा निर्वाचन विशेष अदालतले फैसलामा उल्लेख गर्न सकेको छैन ।

३.    यसरी निर्वाचन विशेष अदालतले मिति ०४१।३।१३ मा गरेको निर्णयले मेरो कानुनी हकमा आघात परेको हुँदा उत्प्रेषणको आदेशद्वारा उक्त निर्णय बदर गरी यो निवेदकको अन्तिम टुङ्गो नलागेसम्म निर्वाचन विशेष अदालतको मिति ०४१।३।१३ को फैसला कार्यान्वयन नगर्नु नगराउनु भन्ने अन्तरिम आदेश समेत जारी गरिपाउँ भनी रिट निवेदकले जिकिर लिएको रहेछ।

४.    सर्वोच्च अदालत सिंगल बेञ्जको मिति ०४१।४।११।५ को आदेशानुसार प्राप्त हुन आएको लिखिन जवाफ यसप्रकार छन् ।

५.    अधिकार प्राप्त विशेष अदालतका कानुन बमोजिम पुनः मत गिन्ति गरी भएको फैसलामा कुनै कानुनी त्रुटि नहुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने व्यहोराको विपक्षी अब्दुल गफ्फार मुकेरीको लिखिन जवाफ रहेछ ।

६.    दुबै पक्षको वारेस र विद्वान अधिवक्ताको रोहवरमा सिलबन्दी भएका मतपत्र खोली मतपत्रहरू गणना गर्दा मानिस चुनाव चिन्ह भएका अब्दुल गफ्फार मुकेरीले ५२७ मत पाएको देखिन आई विपक्षी गाई चुनाव चिन्ह भएका प्र.बेचनलाल मौर्यले ४३६ मत मात्र पाएको देखिँदा बढी मत प्राप्त गर्ने निवेदक उजूरवाला प्रधानपंच निर्वाचित विजेता घोषित हुनु पर्नेमा सो नगरी कम मत प्राप्त गर्ने वेचनलाल मौर्यलाई प्र.पं.मा विजय घोषित गरेको देखिँदा मतदान अधिकृतको घोषणा कानुनसँग नदेखिँदा प्र.बेचनलाल मौर्य प्र.पं.मा निर्वाचित भएको बदर भई निर्वाचन (अपराध तथा सजायँ) ऐन, ०२४ को दफा १४ को देहाय (२) बमोजिम उजूरवाला अब्दुल गफ्फार मुकेरी सम्बन्धित गङ्गापुर गाउँ पञ्चायतको प्र.पं.कायम हुने ठहर्छ भन्ने निर्णय कानुनसंगत नै हुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने निर्वाचन विशेष अदालतको लिखिन जवाफ रहेछ ।

७.    नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत रिट निवेदनमा रिट निवेदकको वा.कौलनाथलाई ३ पटकसम्म पुकार गर्दा बेञ्च समक्ष उपस्थित नभएको र विपक्षी अब्दुल गफ्फार मुकेरीको वा.  संजयकुमार सिंहलाई रोहवरमा राखी रिट निवेकको तर्फबाट विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कृष्णप्रसाद पन्त, विपक्षी निर्वाचन विशेष अदालत बाँकेको तर्फबाट खटी उपस्थित हुनुभएका विद्वान सह–न्यायाधीवक्ता प्रेमबहादुर विष्ट र विपक्षी अब्दुल गफ्फार मुकेरीको तर्फबाट विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कुन्जविहारीप्रसाद सिंहको बहस समेत सुनियो ।

८.    प्रस्तुत रिट निवेदनमा रिट निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी हुने नहुने के रहेछ निर्णय दिनु परेको छ ।

९.    यसमा निर्वाचन विशेष अदालत बाँकेबाट भएको निर्णय हेर्दा सिलबन्दी भएको मतपत्र खोली मतपत्रहरू गणना गर्दा मानिस चुनाव चिन्ह भएका उजूरवाला अब्दुल गफ्फारले ५२७ मत पाएको देखिन आई विपक्षी गाई चुनाव चिन्ह भएका प्र.बेचनलाल मौर्यले ४३६ मत मात्र पाएको देखिँदा बढी मत प्राप्त गर्ने उजूरवाला प्रधानपञ्च निर्वाचित विजेता घोषित हुनु पर्नेमा सो नगरी कम मत प्राप्त गर्ने बेचनलाल मौर्यलाई प्र.पं.मा बिजयी घोषित गरेको देखिँदा मतदान अधिकृतको घोषणा कानुनसंगत नदेखिँदा प्र.बेचनलाल मौर्य प्र.पं.मा निवार्चित भएको बदर भई निर्वाचन (अपराध तथा सजायँ) ऐन, २०२४ को दफा १४ देहाय २ बमोजिम उजूरवाला अब्दुल गफ्फार मुकेरी सम्बन्धित गंगापूर गा.पं.को प्र.पं.कायम हुने ठहर्छ भन्ने उल्लेख भएको पाइन्छ । पहिला दुवैपक्षले प्राप्त गरेको ५५१ र ५४४ मतहरुमा कति कारणले घटबढ हुन गएको हो सो सम्बन्धमा निर्वाचन विशेष अदालत बाँकेको निर्णयमा केही तर्क गरेको देखिन आउँदैन । निर्वाचन (अपराध तथा सजाय) ऐन, २०२४ को दफा १४(४) मा भएको बाध्यात्मक व्यवस्थामा निर्वाचन विशेष अदालतले उपदफा (१) वा (२) बमोजिम सम्पूर्ण निर्वाचन वा कुनै निर्वाचित उम्मेदवारको निर्वाचन बदर हुने गरी फैसला गर्दा देहाय बमोजिमका कुराहरू सो फैसलामा स्पष्ट रुपमा उल्लेख गर्नु पर्छ “(क) उजूरवालाले उजूर गरेको कुरा सावित भए वा नभएको र सावित भएको भए कुन कुरा कसरी सावित भएको हो भन्ने र (ख) निर्वाचन बदर हुने काम कारवाई गर्ने व्यक्तिहरूको पूरा नाम, वतन र निजले गरेको अपराधको किसिम” भनी स्पष्टरुपमा उल्लेख गरेको पाइन्छ । उक्त निर्वाचन विशेष अदालतको निर्णयमा यस व्यवस्थाको पालन भएको देखिन आउदैन । अतः निर्वाचन विशेष अदालतको मिति ०४१।३।१३।३ को निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गरी दिइएको छ र पुनः कानुन बमोजिम निर्णय गर्नु भनी निर्वाचन विशेष अदालत बाँकेको नाममा परमादेश जारी हुने समेत ठहर्छ जानकारीको लागि यो आदेशको प्रतिलिपि विपक्षी कार्यालयमा पठाउन महान्यायाधीवक्ताको कार्यालयमा पठाई नियम बमोजिम गरी फाइल बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

 

इतिसम्वत् २०४२ साल मार्ग २५ गते रोज ३ शुभम् ।