निर्णय नं. ४८०७ - उत्प्रेषण, परमादेश लगायत जो चाहिने आज्ञा आदेश वा पूर्जि जारी गरीपाउँ

निर्णय नं. ४८०७    ने.का.प. २०५० (ग)                अङ्क १०

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री लक्ष्मण प्रसाद अर्याल

माननीय न्यायाधीश श्री अरविन्दनाथ आचार्य

सम्वत् २०५० सालको रिट नं. – ३४७१

आदेश मिति :– २०५०–९–२०–३

निवेदक : ल.पु.जि.ल.पु.न.पा. वडा नं. २ बस्ने कमलज्योति कंसाकार ।

विरुद्ध

विपक्षी : ल.पु.न.पा. वडा नं. १ का वडा सदस्य विष्णुभक्त तण्डुकार समेत ।

विषय :– उत्प्रेषण, परमादेश लगायत जो चाहिने आज्ञा आदेश वा पूर्जि जारी गरीपाउँ ।

(१)    सावित्री भनिएकी साबी मास्के प्राकृतिक व्यक्ति उपर घर बनाउनेको ८ नं. ले कागज नभएमा ५ वर्ष बहाल बस्न पाइने हक भएको भनी त्यस्तो हक प्रचलन गराउन रिट निवेदन दिएको देखिएको र यस्तो व्यक्तिगत घर बहालमा बस्ने सम्बन्धको हक प्रचलन गराउन रिट उपचार उपयुक्त नहुने तथा निजी व्यक्तिका उपरमा रिट जारी गर्न नमिल्ने समेत हुँदा रिट निवेदन खारेज हुने ।

(प्र. नं. ६)

आदेश

न्या. लक्ष्मण प्रसाद अर्याल

१.     नेपाल अधिराज्यको संविधान, २०४७ को धारा २३/८८ अन्तर्गत यस अदालतको क्षेत्राधिकार अन्तर्गत पर्न आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त तथ्य यस प्रकार छ :

२.    म निवेदक ल.पु.न.पा. वडा नं. १ घर भई हाल बेलायत बस्ने सैला जोशीको घरमा २०४१/६/१ देखि बिना लिखत बसी आएको छु । सैला जोशी हाल विदेशमै हुनु भएकोले घर धनी बीना सो घर छाड्ने वा बस्ने सम्बन्धका कुनै निश्चित निर्णय अन्य व्यक्तिसँग गर्न कानूनतः मिल्दैन । सो घरका सम्बन्धमा मेरा श्रीमान् पतिदेव श्री अमृत ज्योतीको उक्त घरमा म समेतलाई बस्न ल्याई म एवं मेरो परिवार सो घरमा बसेकोले घरमा बस्ने वा छोड्ने सम्बन्धी व्यवहार मेरा पति बाहेक म समेत भै निर्णय गर्ने कागज गर्ने र मलाई कागज गराउने गर्न समेत मिल्दैन । घर बनाउनेको ८ नं. बमोजिम घरमा बसेको व्यक्तिलाई ५ वर्षसम्म निकाल्न नमिल्ने स्वतः सिद्ध छ । उक्त ऐन विपरित हुने गरी म निवेदकलाई ल.पु.न.पा. वडा नं. २ का वडाध्यक्षले विपक्षी सावित्रीका कुरामा लागी विपक्षीहरु मिली मलाई वडा अफिस बोलाई के के व्यहोराको कागज गराउनु भयो सो मध्ये १ प्रति कागजको व्यहोरा सारी लिएकी छु । उक्त सारी लिएको कागज हेर्दा विपक्षी सावित्री मास्केको घरबाट उठ्ने भन्ने व्यहोरा उल्लेख रहेछ । विपक्षीलाई कागज गराउने अधिकार नभै अ.वं. ३५ नं. विपरित छ । यसरी विपक्षीले घरबाट उठाउन नमिल्नेमा सो अधिकारमा असर पर्ने गरी २०५०/२/३ मा वडामा गराएको कागज उत्प्रेषणको आदेशले बदर गरी सोही घरमा बस्न दिनु भन्ने समेत विपक्षी सावित्री मास्केको नाउँमा परमादेशको आदेश समेत जारी गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको रिट निवेदन पत्र ।

३.    यसमा के कसो भएको हो ? विपक्षीहरुबाट लिखित जवाफ मगाई आएपछि वा अवधि नाघेपछि पेश गर्नु भन्ने समेत व्यहोराको यस अदालत एक न्यायाधीशको इजलासबाट भएको कारण देखाउ आदेश ।

४.    विपक्षीको हकहितमा प्रतिकूल असर हुने कार्य गरे गराएको छैन । घर छाड्नलाई अग्रिम सूचना पनि दिएको तर पनि घर नछोडेपछि के कसरी अर्काको घरमा बस्न चाहन्छ भन्ने दुराशयबाट रिट निवेदन दिइएको छ । घर नछोड्दा अशान्ति समेत हुन सक्ने र आफ्नो घरको उपभोग गर्नमा कुनै बाधा विरोध नभएकोमा कागज गराएको भन्ने अप्रासङ्गिकतथ्य उल्लेख गरी रिट निवेदन गरिएको र विपक्षीले घर नछोडेपछि सार्वजनिक निकायलाई बखर समेत गरिएकोमा अनावश्यक कलह झगडा नहोस भनी गरिएको कार्यलाई अनधिकृत भनी अ.वं. ३५ नं. आकर्षित गर्न मिल्दैन । तसर्थ घरबाट उठ्न सुसुचित गरेपछि पनि नउठेपछि त्यस विषयमा निवेदक अदालतमा प्रवेश गरेको आधारले मेरो हकको उपभोग र प्रयोगमा बाधा विरोध तथा नियन्त्रण नहुने निश्चित भएको र व्यक्तिको विरुद्ध परमादेशको आदेश समेत जारी नहुने भएकोले रिट निवेदन खारेज गरीपाउँ भन्ने समेत एकै व्यहोराको सावित्री भन्ने सावी मास्के र ल.पु.न.पा. वडा नं. १ का वडाध्यक्ष विष्णुभक्त तण्डुकारको छुट्टाछुट्टै लिखित जवाफ ।

५.    नियम बमोजिम साप्ताहिक तथा दैनिक पेशी सूचीमा चढी इजलास समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत रिट निवेदनमा तारेखमा रहेका पक्ष विपक्षका वारेसलाई इजलास समक्ष उपस्थित हुन पुकारा गर्दापनि उपस्थित हुन नआएकोले इजलास समक्ष प्राप्त मिसिल अध्ययन गरी हेर्दा यसमा रिट निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी हुनुपर्ने नपर्ने  के हो ? सो सम्बन्धमा नै विचार गर्नुपर्ने हुन आयो ।

६.    यसमा ल.पु.न.पा. वडा नं. १ स्थित शैला जोशीको घरमा बिना लिखत २०४९/६/१ देखि वसी आएकोमा घर धनीभन्दा वाहेकका सावित्री मास्केको अनुरोधमा ल.पु.न.पा. वडा नं. १ का वडाध्यक्षले मलाई उक्त घरबाट हटाउने सम्बन्धी कागज गराउनु भएको हुँदा अनधिकृत रुपमा गरिएको उक्त कागजलाई उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गरी सोही घरमा बस्न दिनु भन्ने परमादेशको आदेश जारी गरीपाउँ भन्ने रिट निवेदन जिकिर र निवेदकको पति र विपक्षी सावित्री भनिएको सावी मास्के विच घर भाडा लिने दिने गरी २०४७/८/१८ मा भएको सम्झौता बमोजिम घर खाली गरिदिने सूचना दिँदा पनि घर खाली नगरी दिएकोले सम्बद्ध निकायलाई गुहारी सो बमोजिम घर खाली गरिदिने गराइएको कागज अनधिकृत नहुँदा रिट निवेदन खारेज गरीपाउँ भन्ने लिखित जवाफ भएको देखिन्छ । यसमा सावित्री भनिएकी सावी मास्के प्राकृतिक व्यक्ति उपर घर बनाउनेको ८ नं. ले कागज नभएमा ५ वर्ष बहाल बस्न पाइने हक भएको भनी त्यस्तो हक प्रचलन गराउन रिट निवेदन दिएको देखिएको र यस्तो व्यक्तिगत घर बहालमा बस्ने सम्बन्धको हक प्रचलन गराउन रिट उपचार उपयुक्त नहुने तथा निजी व्यक्तिका उपरमा रिट जारी गर्न नमिल्ने समेत हुँदा रिट निवेदन खारेज हुनु ठहर्छ । फाईल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु ।

उक्त रायमा म सहमत छु ।

न्या. अरविन्दनाथ आचार्य

इति सम्वत् २०५० साल पौष २० गते रोज ३ शुभम् ।