निर्णय नं. ६९९७ - लागू औषध फेन्सिडल

निर्णय नं. ६९९७     ने.का.प. २०५८ अङ्क ३.४

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री हरिश्चन्द्रप्रसाद उपाध्याय

माननीय न्यायाधीश श्री ज्ञाइन्द्रबहादुर श्रेष्ठ

सम्वत् २०५४ सालको फौ.पु.नं. २०३४

फैसला मितिः २०५७।१०।१२।५

 

मुद्दाः लागू औषध फेन्सिडल ।

 

पुनरावेदक/प्रतिवादीः जिल्ला मोरङ विराटनगर उपमहानगरपालिका वडा नं. २० बस्ने कान्छी तामाङ भनि लेखिएकी हाल मोरङ कारागारमा थुनामा रहेकी वर्ष ४२ की फुलमाया तामाङ ।

विरुद्ध

विपक्षी/वादीः जगतबहादुर कार्कीको प्रतिवेदनले श्री ५ को सरकार ।

 

       अदालत समक्ष पुनरावेदिका प्रतिवादीले निजको साथबाट फेन्सिडील बरामद भएको र उक्त अवैध लागु औषधको कारोवार गर्ने गरेको भन्न निजको प्रहरी समक्षको बयान सत्य होइन । प्रहरीले कुटपिट गरी सहीछाप गराएको हो भनि अभियोग दावीको कसूर गरेकोमा इन्कार रहि बयान गरेको देखिएतापनि प्रहरीको कुटपिटबाट निजलाई लाग्न गएको घाउ–चोट समेत देखाई सो को जाँच गरि पाउँ भन्ने भनाइ समेत रहेको नदेखिनुका साथै प्रहरीले निजलाई कुटपिट गरि झुठ्ठा व्यहोराको बयानमा सहिछाप गराउनु पर्ने सम्मको आधारसमेत खुलाउन सकेको पाइदैन । बरु बरामद मिति र समयमा वारदातस्थल मै रहेको भन्ने निज प्रतिवादीको अदालत समक्षको वयानको अंश निज प्रतिवादी आफै रोहवरमा बसी सहिछाप गरेको बरामदी मुचुल्का , बरामदी मुचुल्काको काम तामेल गर्ने प्रतिवेदक मध्येका जसमान राईले अदालत समक्ष बरामदीलाई पुष्टी हुने गरी गरिएको बकपत्र, बस्तुस्थिति मुचुल्का, समेतका मिसिल संलग्न प्रमाणबाट सिलसिलेवार रुपमा घटनाक्रम उल्लेख गरि व्यहोरा लेखाई दिएको निज प्रतिवादी कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङको प्रहरी समक्षको वयान पुष्टी भैरहेको देखिंदा आधार प्रमाणविहीन निजको अदालत समक्षको इन्कारी वयान विश्वासनीय रहेछ भनि मान्न मिल्ने हुन आएन ।

 

       १० बोतल फेन्सिडिल निज पुनरावेदक प्रतिवादीकै साथबाट बरामद भएको प्रमाणित भएको अवस्थमा निजले सो फेन्सिडिल भएको अवस्थामा निजले सो फेन्सिडिल स्वास्थ्य उपचारको लागि चिकित्सकको अनुमतीले कानून बमोजिम राखेको वा राख्न पाउने हो भन्ने जिकिर लिएको पनि देखिदैन । त्यसैगरि बरामद भएको फेन्सिडिलको मात्रा हेर्दा सामान्य रुपले स्वास्थ्य उपचारको लागि राख्न सकिने अवस्थाको रहेको पनि पाइदैन । लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा १२ बमोजिम कुनै व्यक्तिका साथमा कुनै लागु औषध भएको फेला परेमा सो कानून बमोजिम राखेको हो भन्ने प्रमाणित गर्ने भार निज उपर नै रहने भै सोलाई अन्यथा प्रमाणित गर्न नसकेको अवस्थामा प्रतिवादीले कसूरबाट उन्मुक्ति पाउन सक्ने अवस्था नदेखिने ।

(प्र.नं. २७ र २८)

 

पुनरावेदक प्रतिवादी तर्फबाटः विद्वान अधिवक्ता श्री अग्नी खरेल

विपक्षी वादी तर्फबाटः विद्वान उप न्यायाधिवक्ता श्री ऋषिराम दवाडी

अवलम्वित नजिरःx

 

फैसला

       न्या.हरिश्चन्द्रप्रसाद उपाध्यायः पुनरावेदन अदालत विराटनगरको फैसला उपर यस अदालत समक्ष पर्न आएको पुनरावेदन सहितको मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य एवं ठहर यसप्रकार छ ।

       २.    मिति २०५२।३।२६ गते कान्छी तामाङले फुलमाया तामाङको घरमा अवैध फेन्सिडील ल्याई बिक्री वितरण तथा संचय गरी राख्छन् भन्ने सुराक पाई जाँदा फुलमायाको घर अगाडि उभिरहको कान्छी तामाङले बोकेको झोला चेक गर्दा १० बोतल र फुलमाया तामाङको घर तलासी गर्दा ३८ बोतल गरी १२० एम.एल.को ४८ बोतल लागु औषध फेन्सिडील फेला परेको भन्ने समेत बरामदी मुचुल्का ।

       ३.    मिति २०५२।३।२६ गते कान्छी तामाङले धरान ६ स्थिति फुलमाया तामाङको घरमा अवैध फेन्सिडील ल्याई बिक्री वितरण तथा संचय गरि राख्छन् भन्ने सुराकी पाई सो अनुसार उक्त स्थानमा जाँदा त्यहाँ उभिएका केटाहरु भागभाग भएकोमा फुलमाया तामाङको घर अगाडि उभिरहेको अवस्थामा कान्छी तामाङ फेला परेकी र निजले हातमा प्लाष्टिकको धागोले बुनिएको झोला बोकेकाले शंका लागि उक्त झोला चेक गर्दा १० बोतल १२० एम.एल. फेन्सिडील फेला परेको र सो पश्चात कानून बमोजिम फुलमाया तामाङको घर कोठा खानतलासी गर्दा खाट माथी सिरकले छोपी २० बोतल र खाट मुनी वाई वाई चाउचाउको कार्टुनमा १८ बोतल फेन्सिडील राखिएको फेला परेकोले मौकाको बरामदी मुचुल्का र पक्राउ परेकी कान्छी तामाङ तथा घरवाली फुलमाया तामाङलाई पेश गरेको छौं, आवश्यक कारवाही गरि पाउँ भन्ने प्र.ना.नि. जगतबहादुर कार्की समेतको प्रतिवेदन ।

       ४.    मेरो घर कोठा भित्रबाट ३८ बोतल र कान्छी तामाङले बोकेको झोलाबाट १० बोतल गरी जम्मा ४८ बोतल १२० एम.एल.को लागु औषध फेन्सिडील बरामद भएको हो । सो फेन्सिडील मैले राखेको होइन, कहिलेकांही रक्सी खान आउने नरेन्द्र क्षेत्री र कान्छा तामाङले म घरमा नभएको वखत उक्त फेन्सिडील राखी दिएका हुन भन्ने समेत फुलमाया तामाङले गरेको प्रहरी समक्षको बयान कागज ।

       ५.    बरामदी मुचुल्कामा उल्लेख गरेको प्लाष्टिकको धागोले बुनिएको झोलामा फेला परेको १० बोतल फेन्सिडील मात्र मेरो साथबाट बरामद भएको हो । उक्त फेन्सिडील भारत जोगवनीबाट प्रतिवोतल रु. ६०/– का दरले खरीद गरि मुनाफा खाई बिक्री गर्ने प्रयोजनको लागि ल्याएकी हुँ, धरान ६ बस्ने नरेन्द्र क्षेत्री र कान्छा तामाङले फेन्सिडील ल्याई दिनु भनि रु.६००/– एडभान्स दिएको थियो । फुलमाया तामाङको घरभित्रबाट बरामद भएको फेन्सिडील नरेन्द्र र कान्छाको हुनु पर्छ भन्ने समेत व्यहोराको कान्छी तामाङ घिसिङको प्रहरी समक्षको बयान कागज ।

६.    मिति २०५२।३।२६ गते विहान मेरो बजु फुलमाया तामाङ पनि बजार तिर गएको वखत सँधै रक्सी खान आउने कान्छा तामाङ र हडी भन्ने नरेन्द्र क्षेत्री झोला बोकेर आएका थिए, पक्राउ परेके ३८ बोतल फेन्सिडील निजहरुले नै लकाई गएका रहेछन्, सो कुरा हामीलाई समेत थाहा थिएन, पछि बरामद गर्दा मात्र थाहा भयो । मेरो बजुले फेन्सिडील ल्याई बिक्री गर्ने गरेको थाहा छैन भन्ने समेत व्यहोराको निरा तामाङको प्रहरीमा भएको कागज ।

       ७.    जाहेरीमा उल्लेख भएको मिति समयमा प्र. कान्छी तामाङ र फुलमाया तामाङलाई प्रहरीले फेन्सिडील सहित पक्राउ गरि लगेको कुरा सुनेको हो, बुझ्दा कान्छी तामाङसँगको साथबाट १० बोतल र फुलमायाको घरबाट ३८ बोतल र फुलमायाको घरबाट ३८ बोतल लागु औषध फेला परेको र कान्छा तामाङ, नरेन्द्र क्षेत्री भाग्न सफल भए भन्ने कुरा सनेको हौं भन्ने समेत व्यहोराको वस्तुस्थिति मुचुल्का ।

       ८.    संकलित सबुद प्रमाणहरुबाट पतिवादी कान्छी तामाङ, प्र. फुलमाया तामाङ, नरेन्द्र क्षेत्री, कान्छा तामाङ समेतले लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा ४ (च) को कसूर गरको सिद्ध हुन आएकाले फिरादी प्रतिवादीहरु नरेन्द्र क्षेत्री र कान्छा तामाङको नाममा अ.वं. ९४ नं. बमोजिम म्याद जारी गरि चारै जना प्रतिवादीहरुलाई लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा १४(१)(छ)(१) बमोजिम हदैसम्मको सजाय गरि पाउँ भन्ने मिति ०५२।४।१४ मा प्रस्तुत भएको अभियोग पत्र ।

       ९.    ०५२।३।२६ गतेका दिन म घरमा नभएको वखत मेरो घरबाट फेन्सिडील बरामद गर्‍यो गरेन मैले नदेखेकोले भन्न सक्दिन, मैले मेरो घरमा फेन्सिडील राख्ने र सेवन तथा बिक्री वितरण गरेको छैन, नरेन्द्र क्षेत्री र कान्छा तामाङलाई म चिन्दिन, प्रहरी समक्षको बयान मेरो स्वइच्छाले गरेको होइन । मेरो घरमा नरेन्द्र क्षेत्री र कान्छा तामाङले फेन्सिडील राखेको थियो भनि भनेको थिइन भन्ने समेत व्यहोराको प्र. फुलमाया तामाङ्नीले अदालतमा गरेको बयान ।

       १०.   प्र. फुलमायालाई चिन्दिन प्रहरी समक्षको बयान मेरो होइन, लेखिराखेको कागजमा मलाई सहीछाप गराएका हुन्, म बाट १० बोतल फेन्सिडील बरामद भएको होइन, म जाँड खाई होटलमा बसी राखेको अवस्थामा प्रहरीले पक्राउ गरेका हुन्, मैले अपराध गरेको नहुँदा झुठ्ठा अभियोगबाट फुर्सद पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङले अदालतमा गरेको बयान ।

       ११.   सुनसरी जिल्ला अदालतको आदेशानुसार प्र. फुलमाया तामाङ पुर्पक्षका निम्ति थुनामा रहेका ।

       १२.  म फुलमाया तामाङलाई मात्र चिन्छु, अरुलाई चिन्दिन, बरामदी मुचुल्कामा उल्लेखित फेन्सिडील कसको हो मलाई थाहा छैन । कान्छी तामाङ भन्नेलाई मैले चिनेको नहुँदा फेन्सिडील ल्याउनु भनेको केही होइन । ०५२।३।२६ गते म धरानमा नभई हासपोसा ४ मा आफ्नै घरमा थिए, अभियोग दावी बमोजिम मैले कसूर गरेको नहुँदा अभियोग अनुसार मलाई सजाय हुने होइन भन्ने समेत व्यहोराको प्र. नरेन्द्र क्षेत्री (गिरी) ले शुरु अदालतमा गरेको बयान ।

       १३.  मिति ०५२।१०।१४ को थुनछेकको आदेशनुसार प्रतिवादी नरेन्द्र क्षेत्री (गिरी) पुर्पक्षका निम्ती तारेखमा रहेका ।

       १४.  फरार रहेको प्रतिवादी कान्छा तामाङको घरदैलामा ०५२।७।२० मा टाँस भएको ७० दिने म्यादमा समेत हाजिर नरही फरार रहेका ।

       १५.  प्रतिवेदक प्र.ह.जसमान सिं राई, प्र. कान्छी फुलमाया तामाङको साक्षी राजु क्षेत्री, कृष्णबहादुर तामाङ तथा प्र. फुलमाया तामाङका साक्षी विष्णु मगर, कुमार शाही समेतले बकी लेखाई दिएको बकपत्र ।

       १६.   फरार रहेको प्रतिवादी कान्छा तामाङको हकमा अ.वं. १९०  नं. बमोजिम मुल्तबी राखि दिने र प्र. कान्छी तामाङले लागु औषध बोकी लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा ४(च)  को कसूर गरेको देखिंदा निजलाई ऐ.ऐनको दफा १४(१)(छ)(१) बमोजिम ५ वर्ष कैद र ५ हजार रुपैया जरिवाना हुने ठहर्छ । प्र. फुलमाया तामाङले ऐ ऐनको ४(च) बमोजिम संचय गर्ने काये गरेको देखिंदा निजलाई ऐ. को दफा १४(१)(छ)(१) बमोजिम ५ वर्ष कैद र रु.५,०००/–(पाँच हजार) जरिवाना हुने ठहर्छ, प्र.नरेन्द्र क्षेत्री उपर वादीको दावी पुग्ने ठहर्दैन भन्ने शुरु सुनसरी जिल्ला अदालतको ०५३।२।२२ को फैसला ।

       १७.  सुनसरी जिल्ला अदालतबाट मलाई कसुरदार ठहराई ५ वर्ष कैद र पाँच हजार रुपैया जरिवाना गर्ने गरि भएको फैसलामा चित्त बुझेन, मौजुदा ऐन तथा कानून समेतका विपरीत रहेको उक्त त्रुटिपूर्ण फैसला उल्टी गरि सफाइ पाउँ भन्ने प्र. कान्छी तामाङ भन्ने फुलमाया तामाङले मिति ०५३।४।२७ मा कारागार शाखा मोरङ मार्फत प्रस्तुत गरेको पुनरावेदन पत्र ।

       १८.  प्रतिवादी नरेन्द्र क्षेत्रीले अभियोग पत्रमा उल्लेख गरे अनुसारको कसूर गरेको हुन् भन्ने आधार प्रमाण मिसिल संलग्न रहँदा रहँदै तिनलाई दृष्टिगत नै नगरि सफाइ दिने गरि भएको शुरुको त्रुटिपूर्ण फैसला बदर गरी निजलाई अभियोग दावी बमोजिम संजाय गरी पाउँ भन्ने वादी श्री ५ को सरकारको तर्फबाट मिति ०५३।५।३० मा दायर भएको पुनरावेदन पत्र ।

       १९.   मलाई कसुरदार ठहराई ५ वर्ष कैद र पाँच हजार रुपैया जरिवाना गर्ने गरेको शुरुको फैसलामा चित्त बुझेन, उक्त त्रुटिपुर्ण फैसला उल्टी वदर गरि सफाइ पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्र. फुलमाया तामाङ(घिसिङ) ले कारागार शाखा मोरङ मार्फत मिति ०५३।८।१८ मा पुनरावेदन अदालत विराटनगरमा दायर गरेको पुनरावेदन पत्र ।

       २०.  लागु औषध फेन्सिडील लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा ३(क)(७) अन्तर्गत प्रकाशित नेपाल राजपत्रको सूचना (०५१।२।२) अन्तर्गत पर्ने भएको र त्यस्तोमा ऐनके दफा १४(१)(झ) आकर्षित हुनेमा १४(१)(छ)(१) बमोजिम प्रतिवादी फुलमाया र कान्छी भन्ने फुलमायालाई सजाय गर्ने गरेको शुरु फैसला विचारणीय देखिंदा अ.वं. २०२ नं. बमोजिम पुनरावेदन सरकारी वकिल कार्यालय, विराटनगरलाई सूचना दिई फौ.पु.नं. ७७२ को पुनरावेदन मिसिल समेत साथ राखी नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने फौ.पु.नं. ७०९, ८८१ को मुद्दामा पुनरावेदन अदालत विराटनगरबाट मिति ०५२।१०।७ मा भएको आदेश ।

       २१.  प्र. कान्छा तामाङको हकमा मुलतवी रहेको देखिन आउँछ । प्र. नरेन्द्र क्षेत्रीको हकमा निजले कसूर गरेको समर्थित हुन आएको नपाईएकोले निज नरेन्द्र क्षेत्रीलाई सफाइ दिने ठहराएको शुरु सुनसरी जिल्ला अदालतको फैसला मिलेकै र फुलमाया तामाङनीलाई गरेको सजाय वदर भै निजले सफाइ पाउने र अर्को कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङको हकमा शुरुले गरेको सजायमा हेरफेर भै निजलाई लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा १४(१)(झ) बमोजिम कैद वर्ष २ दुई र जरिवाना रु. १,००,०००/– (एक लाख) गर्ने  गरी शुरुको फैसला केही उल्टी हुने ठहर्छ । प्र. नरेन्द्र क्षेत्रीका हकमा शुरु इन्साफ उल्टी गरी पाउँ भन्ने वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन भन्ने पुनरावेदन अदालत विराटनगरको मिति २०५४।१।१८।४ को फैसला ।

       २२.  म पुनरावेदीकालाई शुरु जिल्ला अदालतले ५ वर्ष कैद र रु.५,०००/– जरिवाना गरेकोमा पुनरावेदन अदालत विराटनगरबाट कैद वर्ष २ र जरिवानाको अङ्क बढाई रु. १,००,०००/– गरिएबाट अब कैदमा बस्नु पर्दा भएको कैद वर्ष २ र जरिवाना वापत दण्ड सजायको ३८(१) अनुसार कैद वर्ष ४ समेत थप भई पुरापुर ६ वर्ष कैदमा बस्नु पर्ने गरिएको छ । जबकी शुरु फैसला वा दण्ड सजायको ५३ नं. अनुसार ५ वर्ष ७ महिना भन्दा कम अवधि मात्र कैद हुन सक्ने रहेबाट मेरो उपरमा हुने कैदको दायित्वमा बढोत्तरी भएको अवस्थाले शुरुको फैसलासँग तात्वीक भिन्नताको विद्यमानता रहँदा रहँदै पनि नरहेको भनि न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ९(१)(ग) को त्रुटिपुर्ण उल्लेख फैसलाको तपसिल खण्डमा गरि पुनरावेदनको म्याद समेत नदिइएको भनिएतापनि अ.वं. १९७ नं. का आधारमा यो पुनरावेदन गर्न आएको छु । अतः प्रतिवेदक जसमान राईले पनि बकपत्र गर्दा मबाट दावाको फेन्सिडिल बरामद भएको भनि भन्न नसक्नु भएबाट म उपरको दावी आधारहीन रहिरहेको तथा मेरा साक्षी समतेको बकपत्रबाट मैले कसूर अपराध नगरेको प्रमाणित अवस्थामा पनि सजाय गर्ने भनि दावी समेत वदली भएको आत्मनिष्ठ फैसला त्रुटिपूर्ण रहेको हुँदा संलग्न प्रमाण तथा कानूनको शुक्ष्म विश्लेषण गरी म कसूरदार नहुँदा सफाई पाउँ भनी अनुरोध गर्दछु भनि पुनरावेदक प्रतिवादीका तर्फबाट यस अदालत समक्ष पर्न आएको पुनरावेदन ।

       २३.  यसमा सुनसरी जिल्ला अदालतबाट पुनरावेदक प्रतिवादी कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङलाई गरेको सजाय उपर श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन नपरेको स्थितिमा शुरु जिल्ला अदालतले ठहर्‍याएको भन्दा बढी जरिवाना हुने ठहर्‍याई गरेको पुनरावेदन अदालतको निर्णय केही फरक पर्ने हुँदा अ.वं. २०२ नं. बमोजिम महा न्यायाधिवक्ताको कार्यालयलाई सूचना दिनु र यसै विषयवस्तु भएको २०५० सालको फौ.पु.नं. १६८४ को पुनरावेदक तारा राई भएको लागु औषध मुद्दा समेत साथै राखी नियम बमोजिम पेश गर्नु भन्ने यस अदालतको मिति २०५६।१।९।५ को संयुक्त इजलासको आदेश ।

       २४.  यसमा मिति ०५२।४।१४ मा वादी श्री ५ को सरकारको सुनसरी जिल्ला अदालतमा अभियोग साथ दाखिल भएको फेन्सिडीलमा कोडीनको मात्रा के कति छ ? अभियोग पत्रसाथ दाखिल भए मध्येको १ बोतल फेन्सिडील सुनसरी जिल्ला अदालतबाट झिकाई विशेषज्ञबाट जाँच गर्न रोनाष्टमा पठाई सो को प्रतिवेदन प्राप्त भएपछि यसै लगाउको फौ.पु.नं. २६८४ को मिसिलमा समेत एकेसाथ पेशी तोकी नियमानुसार गरि पेश गर्नु भन्ने यस अदालतको मिति २०५६।६।३।२ को को संयुक्त इजलासको आदेश ।

       २५.  नियम बमोजिम दैनिक पेशी चढी यस इजलास समक्ष पेश हुन आएमो प्रस्तुत मुद्दामा प्रतिवादी पुनरावेदिका कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङको तर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री अग्नी खरेलले मेरो पक्षसँगै पक्राउमा परेकी फुलमाया घिसिङलाई सफाइ दिएको छ भने मेरो पक्षको हकमा मात्र सजाय गरेको मिलेको छैन । मेरो पक्ष निज कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङको विरुद्धमा श्री ५ को सरकार तर्फबाट पुनरावेदन समेत नपरेको अवस्थामा ऐजन ऐनको दफा १४(१) को (झ) लागु हुनै सक्दैन । मेरो पक्षलाई प्रहरीले जवरजस्तीपूर्वक कागज गराई सहि गराई फसाएकोले निर्दोष भएको हुँदा आरोपित कसुरबाट सफाइ पाउनु पर्ने हुँदा मेरो पक्षको हकमा शुरु तथा पुनरावेदन अदालतको फैसला वदर भै कसूरबाट सफाइ पाउनु पर्दछ भनि वहस प्रस्तुत गर्नुभयो । त्यस्तै विपक्षी वादी श्री ५ को सरकारको तर्फबाट खटिई खाउनु भएका विद्वान उप न्यायाधिवक्ता श्री ऋषिराग दवाडीले पुनरावेदक प्रतिवादीबाट फेन्सिडील बरामद भएकै हो र सो लागु औषधी बिक्रीको लागि ल्याएकै हो भनि निज पुनरावेदक प्रतिवादीले अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष गरेको बयानमा स्वीकार गरिरहेको अवस्थामा पुनरावेदन अदालतले गरेको फैसला मिलेकै हुँदा सदर कायम हुनुपर्दछ भनि प्रस्तुत गर्नु भएको बहस सुनि पुनरावेदन सहितको मिसिल संलग्न प्रमाण कागजात अध्ययन गरि हेर्दा शुरुको केही उल्टी पुनरावेदीका प्रतिवादीलाई लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा १४(१)(झ) बमोजिम २ वर्ष कैद र रु. १,००,०००/– जरिवाना गर्ने गरेको पुनरावेदन अदालत विराटनगरको फैसला मिले वा नमिलेको के रहेछ र पुनरावेदकको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्ने हो वा होइन भन्ने सम्बन्धमा नै निर्णय दिनुपर्ने हुन आयो ।

       २६.  निर्णय तर्फ विचार गर्दा यसमा प्रतिवादी कान्छी तामाङ समेतले आफ्नो साथमा अवैध लागु औषध फेन्सिडिल राखी लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा ४(च) को कसूर गरेका देखिन आएकोले ऐजन ऐनको दफा १४(१)(छ)(१) बमोजिम हदैसम्मको सजाय गरि पाउँ भन्ने समेतको मुख्य अभियोग माग दावीम निज प्रतिवादीले दावीको कसूर गरेमो अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष सावित र अदालत समक्ष कसूरमा पूर्णत इन्कार रही बयान गरेकोमा शुरुले अभियोग दावी बमोजिम ५ वर्ष कैद र रु.५,०००/– जरिवाना गरेको उल्टी गरि लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा १४(१) को खण्ड (झ) बमोजिम कैद वर्ष २ र जरिवाना रु. १,००,०००/– गर्ने गरेको पुनरावेदन अदालत विराटनगरको फैसला उपर चित्त नबुझाई प्रतिवादी कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङको प्रस्तुत पुनरावेदन परेको देखियो ।

       २७.  यसमा पुनरावेदक प्रतिवादी कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङको साथबाट १० बोतल फेन्सिडिल बरामद भएको भन्ने बरामदी मुचुल्काबाट देखिन्छ । निजका साथबाट उक्त अवैध फेन्सिडिल बरामद भएको तथ्यलाई निजले अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष स्वीकारै गरेको देखिन्छ । अदालत समक्ष पुनरावेदिका प्रतिवादीले निजको साथबाट फेन्सिडील बरामद भएको र उक्त अवैध लागु औषधको कारोवार गर्ने गरेको भन्न निजको प्रहरी समक्षको बयान सत्य होइन । प्रहरीले कुटपिट गरी सहीछाप गराएको हो भनि अभियोग दावीको कसूर गरेकोमा इन्कार रहि बयान गरेको देखिएतापनि प्रहरीको कुटपिटबाट निजलाई लाग्न गएको घाउ–चोट समेत देखाई सो को जाँच गरि पाउँ भन्ने भनाइ समेत रहेको नदेखिनुका साथै प्रहरीले निजलाई कुटपिट गरि झुठ्ठा व्यहोराको बयानमा सहिछाप गराउनु पर्ने सम्मको आधारसमेत खुलाउन सकेको पाइदैन । बरु बरामद मिति र समयमा वारदातस्थल मै रहेको भन्ने निज प्रतिवादीको अदालत समक्षको वयानको अंश निज प्रतिवादी आफै रोहवरमा बसी सहिछाप गरेको बरामदी मुचुल्का , बरामदी मुचुल्काको काम तामेल गर्ने प्रतिवेदक मध्येका जसमान राईले अदालत समक्ष बरामदीलाई पुष्टी हुने गरी गरिएको बकपत्र, बस्तुस्थिति मुचुल्का, समेतका मिसिल संलग्न प्रमाणबाट सिलसिलेवार रुपमा घटनाक्रम उल्लेख गरि व्यहोरा लेखाई दिएको निज प्रतिवादी कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङको प्रहरी समक्षको वयान पुष्टी भैरहेको देखिंदा आधार प्रमाणविहीन निजको अदालत समक्षको इन्कारी वयान विश्वासनीय रहेछ भनि मान्न मिल्ने हुन आएन ।

       २८.  यसरी उक्त १० बोतल फेन्सिडिल निज पुनरावेदक प्रतिवादीकै साथबाट बरामद भएको प्रमाणित भएको अवस्थमा निजले सो फेन्सिडिल भएको अवस्थामा निजले सो फेन्सिडिल स्वास्थ्य उपचारको लागि चिकित्सकको अनुमतीले कानून बमोजिम राखेको वा राख्न पाउने हो भन्ने जिकिर लिएको पनि देखिदैन । त्यसैगरि बरामद भएको फेन्सिडिलको मात्रा हेर्दा सामान्य रुपले स्वास्थ्य उपचारको लागि राख्न सकिने अवस्थाको रहेको पनि पाइदैन । लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा १२ बमोजिम कुनै व्यक्तिका साथमा कुनै लागु औषध भएको फेला परेमा सो कानून बमोजिम राखेको हो भन्ने प्रमाणित गर्ने भार निज उपर नै रहने भै सोलाई अन्यथा प्रमाणित गर्न नसकेको अवस्थामा प्रतिवादीले कसूरबाट उन्मुक्ति पाउन सक्ने अवस्था देखिदैन ।

       २९.  तसर्थः शुरुको केही उल्टी गरि पुनरावदेक प्रतिवादी कान्छी भन्ने फुलमाया तामाङलाई लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा ३(क)(७) अन्तर्गतको कसूर गरेको आधारमा ऐजन दफा १४(१)(झ) बमोजिम कैद वर्ष २ र जरिवाना रु. १,००,०००/– (एक लाख) रुपैया हुने ठहर्‍याएको पुनरावेदन अदालत विराटनगरको फैसला मनासिवै देखिंदा सदर हुने ठहर्छ । पुनरावेदीका प्रतिवादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । मिसिल नियमानुसार गरि बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा सहमत छु ।

 

न्या.ज्ञाइन्द्र बहादुर श्रेष्ठ

 

इति संवत २०५८ साल माघ १२ गते रोज ५ शुभम ।