निर्णय नं. ६६४६ - ठगी

निर्णय नं. ६६४६           ०५५, ने.का.प.       अङ्क १२

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री उदयराज उपाध्याय

माननीय न्यायाधीश श्री राजेन्द्रराज नाख्वा

सम्बत् २०५३ सालको फौ.पु.नं. १५५५

फैसला मिति : २०५४।१२।१०।२

 

मुद्दा : ठगी ।

 

पुनरावेदक /वादी : जिल्ला मकवानपुर हेटौडा नगरपालिका वार्ड नं. २ बस्ने बुद्धिराज वर्तोला ।

विरुद्ध

विपक्षी/प्रतिवादी : जिल्ला मकवानपुर हाँडीखोला गा.वि.स. वार्ड नं. ५ घर भै हाल ऐ ऐ बस्ने शिवनाथ बर्तोला ।

§  तिर्नुपर्ने रकम नतिरेको वाँकी राखेको अवस्थाले ठगीको १ नं. मा उल्लेखित पारिषाभा अनुसार धोका दिई झुक्याई गफलतमा पारी ठगी गरेको भन्न मिल्ने अवस्था देखिदैन । पुनरावेदक र प्रत्यर्थी वीच लेनदेन व्यवहारमा भुक्तानी लिएको अवस्था देखिन्छ । व्यापारिक कारोवार वापत चेक पठाएकोमा खाता रोक्का भएको कारणले भुक्तानी हुन नसकेकोमा ठगीको महल अन्तर्गत भुक्तानी हुन नसकेकोमा ठगीको महल अन्तर्गत कारवाही चल्न सक्ने अवस्था नदेखिँने ।

(प्र.नं. १०)

पुनरावेदक तर्फबाट : विद्वान अधिबक्ता श्री अर्जुनप्रसाद लम्साल

विपक्षी तर्फबाट : x

अवलम्बित नजिर : x

 

फैसला

      न्या. उदयराज उपाध्याय : पुनरावेदन अदालत हेटौडाको फैसला उपर न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ९(१)(ग) अनुसार दायर हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य तथा ठहर यसप्रकार छ ।

      २. विपक्षी शिवनाथ बर्तोलाले मिति २०४६।५।२५ गते देखि पटक पटक विभिन्न रकम आनो ठेक्का कारोवार संचालनको लागि म संग जम्मा रु २२,०००।– लिएको मा दिन आलटाल गर्नु भएको र मिति २०४६।९।२३ का दिन निज समक्ष गई मलाई भाखा पत्र गरी दिनुहोस नत्र रकम फिर्ता गर्नुहोस भन्दा मैले तिर्नुपर्ने रकम आज चुक्ता गरि दिन्छु भनी दराजबाट चेक काटी भुक्तानी लिनुस भन्नुभयो । चेक लगी बैंकमा जाँदा खातामा रकम अपुग छ भनि वैंकले मौखिक जवाफ दिएकोले चेक फिर्ता लिई फर्किए, निज समक्ष गई चेक भुक्तानी गनुृहोस भन्दा आलटाल गरी बेइमानी नियम लिई लुकिछिपि हिडन थालेकोले निजलाई भेटि रकम चुक्ता गर्नुहोस भन्दा निजले पुनः चेक काटी दिएबाट विश्वासमा परी चेक लिई बैंकमा जाँदा खाता रोक्का भएको भन्ने व्यहोरा चेकको पिठमा जनाई दिएबाट चेकमा उल्लेख गरिएको खाता निजको नभई प्रा.ली. को नामको खाता भएको र त्यो पनि रोक्का रहेकोले विपक्षीले मलाई ठगी नै गरेको व्यहोरा सिद्ध हुन आएकोले सम्मानित अदालत समक्ष वाध्य भै फिराद दायर गरेको छु । मलाई झुक्याई गलफतमा पारी रुपैया नदिई विपक्षीहरु आपसमा मिली ठगीको १ नं. र २ नं. विपरीत कसूर अपराध गरेकोले ठगीको ४ नं. बमोजिम विगो रु २२,०००।– विपक्षीहरुबाट दिलाई भराई हदैसम्म सजाय गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको फिराद दावी ।

      ३. वास्तविक कुरो के हो भने मिति २०४६।३।२३ मा टि.सि.एन. हेटौडामा चौकोस निर्माण बनाउने कार्य साप कन्स्ट्रक्सनका प्रो. श्रीमती अम्बिका वर्तोलाले पाउने टि.सि.एन. ले दिएमा साप कन्स्ट्रक्सन प्रा.लि. ले मिलि काम गर्ने र सो काम मिलाउन निज बुद्धिराज बर्तोलाले सहयोग गरे वापत पार्टनरशिप वापत रु २२,०००।– पाउने सल्लाह गरी साक्षीको रोहवरमा निजलाई चेक काटी दिएको हो । उक्त चौकोस बनाउने काम टि.सि.एन. साप कन्स्ट्रक्सनलाई दिएको खण्डमा निजलाई उक्त रु २२,०००।– दिनु पर्ने नत्र चेक निजले फिर्ता गर्नुपर्ने सल्लाह भए अनुसार चेक काटेर दिएको हो निजले खास पाउनुपर्ने रकम नभएकोले जानी जानी फर्मको छाप नलागेको चेक लिएको र निजको र निजल नै ठगी गर्ने नियतले हाल आएर फिराद दिएको हो । निजले बेइमानी नियतले झुठ्ठा फिराद दिएकोमा फिराद खारेज गरी कारवाही गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिउत्तर पत्र ।

      ३. वादीका साक्षी २ जना र प्रतिवादीका साक्षी १ जनाले गरेको बकपत्र मिसिल सामेल रहेछ ।

      ४. यसमा वादी दावी बमोजिम वादीलाई प्रतिवादीहरुले ठगी गरेको ठहर्छ । प्रतिवादीबाट वादीले मुलुकि ऐन ठगीको ४ नं. बमोजिम ठगीको विगो रु २२,०००।– दिलाई भराई पाउने ठहर्छ भन्ने समेतको मकवानपुर जिल्ला अदालतको मिति २०५०।२।११ को फैसला ।

      ५. प्रतिवादीसंग नपुन रकमको दावी नभई पुरै रकमको दावी छ । बैंकबाट तोकिएको नपुग रकमको मात्र दावी आएको पनि छैन । वादीले वैंकमा भएको रकममा दावी लिएको पनि छैन । रोक्का गरी राखेको कुरा स्वीकार गरेको छ । कहाँबाट कसरी रोक्का भएकोहो सो पनि उल्लेख नगरी गरिएको इन्साफ मिलेको छैन । अतः शुरको इन्साफ बदर गरी पुनः इन्साफ लागि मकवानपुर जिल्ला अदालतमा मिसिल पठाई इन्साफ गर्ने ठहर गरी पाउँ भन्ने व्यहोराको पुनरावेदन अदालत हेटौडा परेको प्रतिवादीको पुनरावेदन पत्र ।

      ६. यसमा अ.वं. २०२ नं. बमोजिम झगडा झिकाई नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने पु.वे.अ. हेटौडाको आदेश ।

      ७. यसमा पुनरावेदक प्रतिवादीले प्रत्यर्थी वादीलाई ठगी गरेको हो भनी कसूर कायम गर्न नमिलेको हुँदा आरोपित कसूरवाट प्रतिवादीले सफाई पाउने ठहर्छ । शुरु जिल्ला अदालतको इन्साफ उल्टी हुन्छ भन्ने समेतको पुनरावेदन अदालत हेटौडाको मिति २०५२।९।३० को फैसला ।

८. तिलार कन्स्ट्रकसन प्रा.ली. को नाउँको खाता जान्दा जान्दै व्यक्तिगत चेक काटी मलाई विपक्षीले झुक्याएको हुन । निजलाई खाता रोक्का भइरहेको जानकारी हुँदा हुँदैन झुक्याउने नियत राखी चेक काटेको र पछिल्लो पटक पनि मैले रकम जम्मा गरी सेक भनी बारम्बार झुक्याउने प्रयास गरेको र रकम भुक्तानी नगरेको हुनाले ठगीको परिभाषा भित्र पर्ने देखिँदा ठगीको कसुर कामय गर्न नमिल्ने भनी गरेको पुनरावेदन अदालत हेटौडाको त्रुटिपूर्ण फैसला बदर गरी शुरुको फैसला बदर गरी शुरुको फैसला सदर कायम गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको दावीको यस अदालतमा परेको पुनरावेदन पत्र ।

      ९. नियम बमोजिम दैनिक पेसि सूचिमा चढी यस इजलास समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदन तर्फबाट उपस्थित हुनु भएका विद्वान अधिबक्ता श्री अर्जुन प्रसाद लम्सालले विपक्षीले मेरो पक्षबाट पटक पटक गरी रु २२,०००।– लिएको र सो रकम दिन आलटाल गरेकोमा मेरो पक्षले विपक्षीसंग रकम माग्न जाँदा चेक काटी दिएकोमा चेक भुक्तानी गर्न बैंकमा गएकोमा रकम अपुग भएको भनी चेक फिर्ता गरेकोले फेरी पनि मेरो पक्ष विपक्षी कहाँ रकम माग्न जाँदा चेक काटी दिएकोले भुक्तानी लिन मेरो पक्ष बैंकमा जाँदा रोक्का रहेको भनी बैंकले चेकको पछाडि व्यहोरा जनाई दिएबाट विपक्षीले मेरो पक्षलाई झुक्याई गफलतमा पारी रुपैया नदिएको हुँदा विपषीले गरेको कार्य ठगीको परिभाषा भित्र पर्ने भएबाट शुरु जिलला अदालतले ठगी गरेको ठहर्‍याएको इन्साफ न्यायोचित भएबाट सो इन्साफलाई सदर गर्नुपर्नेमा विपक्षीलाई सफाई दिने गरेको पुनरावेदन अदालत हेटौडाको इन्साफ नमिलेको हुँदा बदर गरि शुरुको फैसला सदर कायम हुनुपर्दछ भन्ने समेतको बहस जिकिर समेतलाई दृष्टिगत गरी पुनरावेदन सहितको मिसिल अध्ययन गरी मकवानपुर जिल्ला अदालतले ठगी गरेको ठहर गरेको इन्साफलाई उल्टी गरी प्रतिवादीलाई सफाई दिने गरेको इन्साफ मिलेको छ छैन ? वादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्ने नपुग्ने के हो ? सोही विषयमा निर्णय दिनुपर्ने हुन आएको छ ।

      १०. निर्णयतर्फ विचार गर्दा पुनरावेदकले आनो फिराद दावीमा विपक्षीले आफूबाट पटक पटक गरी रु २२,०००।– लिएको र सो रकम फिर्ता माग्न जाँदा चेक काटी दिएकोमा रकम भुक्तानी गर्न जाँदा रकम अपुग भएकोले चेक फिर्ता गरेको र फेरी पनि विपक्षीले चेक काटी दिएकोमा आनो नाउँको खाताको चेक नकाटी प्रा.ली. को नाउँ को खाताको चेक काटी दिएकोमा सो चेकको भुक्तानी गर्न जाँदा बैंकले खाता रोक्का रहेको भनि चेकको पछाडी व्यहोरा जनाई दिएकोबाट विपक्षीको उक्त काम कारवाही ठगीको परीभाषा भित्र पर्ने हुँदा ठगीको ४ नं. बमोजिम उक्र रकम दिलाई भराई सजाय गरी पाउँ भनि दावी लिएको देखिन्छ । कुन कुन मितिमा के कति रकम कसरी झुक्याई लिई ठगी गरेको हो भन्ने कुरा पुनरावेदकको फिराद दावीबाट खुल्दैन । तिर्नुपर्ने रकम नतिरेको वाँकी राखेको अवस्थाले ठगीको १ नं. मा उल्लेखित पारिषाभा अनुसार धोका दिई झुक्याई गफलतमा पारी ठगी गरेको भन्न मिल्ने अवस्था देखिदैन । पुनरावेदक र प्रत्यर्थी वीच लेनदेन व्यवहारमा भुक्तानी लिएको अवस्था देखिन्छ । व्यापारिक कारोवार वापत चेक पठाएकोमा खाता रोक्का भएको कारणले भुक्तानी हुन नसकेकोमा ठगीको महल अन्तर्गत भुक्तानी हुन नसकेकोमा ठगीको महल अन्तर्गत कारवाही चल्न सक्ने अवस्था देखिदैन । तसर्थ शुरु मकवानपुर जिल्ला अदालतको इन्साफ उल्टी गरी आरोपित कसुरबाट प्रतिवादीलाई सफाई दिने ठहर्‍याएको पुनरावेदन अदालत हेटौंडाको इन्साफ मिलेकै देखिँदा सदर हुने ठहर्छ । पुनरावेदक वादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । मिसिल नियम बमोजिम गरि बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. राजेन्द्रराज नांख्वा

 

इति सम्बत् २०५४ साल चैत्र १० गते रोज २ शुभम् ।