निर्णय नं. १०७१७ - लागु औषध (खैरो हिरोइन)
सर्वोच्च अदालत, संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री मीरा खड्का
माननीय न्यायाधीश श्री बमकुमार श्रेष्ठ
फैसला मिति : २०७७।३।११
०७४-CR-१०५१
मुद्दा: लागु औषध (खैरो हिरोइन)
निवेदक / प्रतिवादी : सुर्खेत जिल्ला, विरेन्द्रनगर नगरपालिका वडा नं.६ घर भई हाल कारागार कार्यालय, चितवनमा थुनामा रहेको लोकेश योगी
विरूद्ध
विपक्षी / वादी : प्र.नि. चन्द्रकुमार थापाको जाहेरीले नेपाल सरकार
व्यापारिक कारोबार प्रकृतिको खरिद, सञ्चय वा ओसारपसार भएको अवस्था देखिएमा खरिद बिक्रीतर्फको कसुर कायम हुन सक्ने भए तापनि त्यसप्रकारको स्थिति नदेखिएसम्म केवल सेवन प्रयोजनका लागि केही लागु औषध खरिद गरी आफूसाथ राखी एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा गएको कार्यलाई लागु औषध खरिद बिक्री, ओसारपसार, सञ्चय गरेको भनी कसुर ठहर गरी सजाय गर्नु न्यायोचित नहुने ।
(प्रकरण नं.१०)
निवेदक / प्रतिवादीका तर्फबाट : विद्वान् वरिष्ठ अधिवक्ता श्री योगेन्द्रबहादुर अधिकारी, विद्वान् अधिवक्ताद्वय श्री भोजबहादुर ढकाल र श्री नरबहादुर योगी
विपक्षी / वादीका तर्फबाट : विद्वान् उपन्यायाधिवक्ता श्री टेकराज भुसाल
अवलम्बित नजिर :
ने.का.प.२०७६, अङ्क २, नि.नं.१०२०२
सम्बद्ध कानून :
लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३
सुरू फैसला गर्ने :
माननीय न्यायाधीश श्री रमेश शर्मा पौडेल
बर्दिया जिल्ला अदालत
पुनरावेदन फैसला गर्ने :
माननीय न्यायाधीश श्री लेखनाथ पौडेल
माननीय न्यायाधीश श्री गणेशप्रसाद बराल
उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलास
फैसला
न्या.बमकुमार श्रेष्ठ : न्याय प्रशासन ऐन, २०७३ को दफा १२(१) (क) र (ख) बमोजिम मुद्दा दोहोर्याई हेर्ने निस्सा प्रदान गरी पुनरावेदन दर्ता भई पेस हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य एवं ठहर यसप्रकार छः-
तथ्य खण्ड
मिति २०७२।११।१७ गते दिनको १४ बजेको समयमा जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी नगरपालिका वडा नं.१ स्थित पूर्वमा रातो माटो खोला, पश्चिममा राष्ट्रिय निकुञ्ज जङ्गल, उत्तर दक्षिण नेपालगन्जदेखि सुर्खेत सडक खण्ड यति चारकिल्लाभित्र सो सडकको पश्चिम किनारा हुँदै दक्षिणबाट उत्तरतर्फ जान भनी आएको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकल चालक लोकेश योगी तथा सोही मोटरसाइकल पछाडि बसी आएका निलेश खड्कासमेत दुवैजनाको शरीर तथा मोटरसाइकलसमेत प्रतिवेदकसमेतको प्रहरी टोलीले खानतलासी गर्दा निलेश खड्काको साथबाट तत्काल तौल गर्दा २ ग्राम लागु औषध (ब्राउन सुगर) फेला पारी निज निलेश खड्का र लोकेश योगीसमेतलाई पक्राउ गर्नुका साथै निजहरू चढी आएको मोटरसाइकलसमेत बरामद गरी लिई गएको ठिक साँचो हो भन्नेसमेत बेहोराको खानतलासी तथा बरामदी मुचुल्का ।
मिति २०७२।११।१७ गते म प्रतिवेदकको कमान्डमा खटिएको गस्ती टोलीले गस्ती गर्दै जाने क्रममा जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी नगरपालिका वडा नं.१ उन्तिस खोला स्थित नेपालगन्ज सुर्खेत सडक खण्डमा चेक प्वाइन्ट थापी सवारी साधन तथा पैदल यात्रु चेकजाँच गरिरहेकोमा सोही दिनको १४:०० बजेको समयमा नेपालगन्जबाट सुर्खेततर्फ जान भनी दुईजना पुरूष व्यक्ति भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकल चढी आएको देखी निजहरूलाई रोकी शरीर तथा मोटरसाइकल चेकजाँच गर्ने क्रममा मोटरसाइकल चालक जिल्ला सुर्खेत, बजेडीचौर गा.वि.स. वडा नं.२ घर भई जिल्ला सुर्खेत, विरेन्द्रनगर नगरपालिका वडा नं.६ बस्ने वर्ष २१ को लोकेश योगी तथा पछाडि बसी आएका ऐ. विरेन्द्रनगर नगरपालिका वडा नं.६ बस्ने वर्ष १८ को निलेश खड्कासमेतको शरीर खानतलासी गर्दा निज निलेश खड्काले लगाएको रातो कालो रंगको ज्याकेटको अगाडिको दाहिने खल्तीमा रातो प्लाष्टिकभित्र लुकाई छिपाई राखेको तत्काल तौल गर्दा २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) फेला पारी दुवै जनाले मिली खरिद गरी ल्याएको भनी बताएको हुँदा निज दुवैजनालाई पक्राउ गरी उक्त लागु औषध र भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकलसमेत बरामद गरी प्रतिवेदनसाथ दाखिला गरेको छु, कानूनबमोजिम गरिपाउँ भन्नेसमेत बेहोराको प्रहरी निरीक्षक चन्द्रकुमार थापाको प्रतिवेदन ।
मिति २०७२।११।१७ गते म र लोकेश योगी निजको मोटरसाइकलमा रूपैडियासम्म गई प्रतिवादी लोकेश योगीले रू.१,०००।-(एक हजार रूपैयाँ) र मसँग भएको रू.३,०००।- (तीन हजार रूपैयाँ) गरी जम्मा रू.४,०००।-(चार हजार रूपैयाँ) जम्मा गरी सेवन गर्नका लागि बरामदी मुचुल्कामा उल्लिखित २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) खरिद गरी पुन: प्रतिवादी लोकेश योगीले मोटरसाइकल चलाई म पछाडि बसी उक्त लागु औषध (ब्राउन सुगर) लिई सेवन गर्दै घरतर्फ जाने क्रममा जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी नगरपालिका वडा नं.१ सुर्खेत-नेपालगन्ज सडक खण्डको उन्तिस खोला स्थित प्रतिवेदकसमेतको प्रहरी टोलीले सवारी तथा पैदल यात्रीलाई चेकजाँच गरिरहेको अवस्थामा मेरो साथी लोकेश योगीले चलाई म पछाडि बसी गएको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकलसमेत रोकी मेरो शरीर तथा साथी लोकेश योगीको शरीरसमेत चेकजाँच गर्दा मेरो साथबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) फेला पारी बरामद गरी हामी दुवै जनालाई पक्राउ गर्नुका साथै भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकलसमेत बरामद गरेका हुन् भन्नेसमेत बेहोराको प्रतिवादी निलेश खड्काले गरेको बयान ।
मिति २०७२।११।१७ गते मेरो साथी निलेश खड्का र म नेपालगन्ज जाउँ भनी हामी दुवैजना मेरो भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकलमा नेपालगन्ज हुँदै भारतको रूपैडिया गई लागु औषध (खैरो हिरोइन) सेवन गर्नको लागि खरिद गर्ने भनी मैले रू.१,०००।- (एक हजार रूपैयाँ) र साथी निलेश खड्काले रू.३,०००।- (तीन हजार रूपैयाँ) गरी जम्मा रू.४,०००।- (चार हजार रूपैयाँ) बराबरको लागु औषध (खैरो हिरोइन) किनी ल्याई बाटोमा सेवन गर्दै नेपालगन्ज हुँदै घरतर्फ जाने क्रममा जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी नगरपालिका वडा नं.१ सुर्खेत नेपालगन्ज सडक खण्डको उन्तिस खोला स्थित प्रहरी टोलीले सवारी तथा पैदल यात्रीलाई चेकजाँच गरिरहेको अवस्थामा मैले चलाई लिई गएको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकलसमेत रोकी मेरो तथा साथी निलेश खड्काको शरीरसमेत चेकजाँच गर्दा निलेश खड्काको साथबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) फेला पारी बरामद गरी हामी दुवै जनालाई पक्राउ गर्नुका साथै मेरो भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकलसमेत प्रतिवेदकसमेतको प्रहरी टोलीले बरामद गरेका हुन् भन्नेसमेत बेहोराको प्रतिवादी लोकेश योगीले गरेको बयान ।
वारदात मिति समयमा म आफ्नै घरमा थिएँ । सोही बेला हाल पक्राउ परेका प्रतिवादी लोकेश योगी र निलेश खड्कासमेतले चलाई ल्याएको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकललाई प्रतिवेदकसमेतको प्रहरी टोलीले जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी नगरपालिका वडा नं.१ स्थित सडक खण्डमा सवारी चेकजाँच गर्ने क्रममा उक्त मोटरसाइकल पछाडि बसेका निलेश खड्काको साथबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) फेला पारी बरामद गरी निज प्रतिवादी लोकेश योगी र निलेश खड्कालाई पक्राउ गरी मोटरसाइकलसमेत प्रहरीले लिई गएको भन्ने कुरा पछि सुनी थाहा पाएको र निज प्रतिवादीहरूले उक्त लागु औषध (खैरो हिरोइन) आफूले सेवन तथा बिक्री वितरण गर्नका लागि ल्याएका र निजहरूले पहिले पनि बिक्री वितरण गर्ने गर्दथे भन्ने कुरा सुनी थाहा पाएका हौं भन्नेसमेत बेहोराको अनुसन्धानको क्रममा बुझिएका निरकबहादुर खत्री र भिमबहादुर कामीले गरिदिएको एकै मिलानको छुट्टाछुट्टै घटना विवरण कागज ।
वारदात मिति समयमा म आफ्नै घरमा
थिएँ । सोही बेला हाल पक्राउ परेका प्रतिवादी लोकेश योगी र निलेश खड्कासमेतले चलाई ल्याएको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकललाई प्रतिवेदकसमेतको प्रहरी टोलीले जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी-१ स्थित सडक खण्डमा सवारी चेकजाँच गर्ने क्रममा उक्त मोटरसाइकल पछाडि बसेका निलेश खड्काको साथबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) फेला पारी बरामद गरी निज प्रतिवादी लोकेश योगी र निलेश खड्कालाई पक्राउ गरी मोटरसाइकलसमेत प्रहरीले लिई गएको भन्ने पछि सुनी थाहा पाएको हौं भन्नेसमेत बेहोराको अनुसन्धानको क्रममा बुझिएका चन्द्र के.सी.ले गरिदिएको घटना विवरण कागज ।
मिति २०७२।११।१७ गते वारदात हुँदाको समयमा म आफ्नै घरमा थिएँ । प्रतिवादी निलेश खड्कालाई मैले चिन्दैन भने प्रतिवादी लोकेश योगीसँग सामान्य परिचय छ । भे.५ प.११३९ नं. को पल्सर मोटरसाइकल मैले असिम अटो पार्ट्स सुर्खेतबाट नामसारी नगरी तत्काल लिई सञ्चालन गर्दै आइरहेको बेला प्रतिवादी लोकेश योगीसँग भेट भई निजले मोटरसाइकल किन्नु थियो भन्ने कुरा गरेपछि हामीबिच मोलमलाई भई तत्काल नगद रू.२,००,०००।- (दुई लाख रूपैयाँ) लिई बाँकी रू.२०,०००।- (बिस हजार रूपैयाँ) पछि दिएपश्चात् पास गर्ने कुरा भई निज प्रतिवादीले मेरो भे.५ प.११३९ नं. को पल्सर मोटरसाइकल लिई गएपश्चात् म काम विशेषले निजसँग भेट गर्न नसकी मोटरसाइकल नामसारी गर्न बाँकी नै थियो । सोही क्रममा मिति २०७२।११।१७ गते जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी नगरपालिका वडा नं.१ स्थित प्रतिवेदकसमेतको प्रहरी टोलीले सवारी तथा यात्रुहरू चेकजाँच गर्ने क्रममा निज प्रतिवादी लोकेश योगीसमेतलाई रोकी चेकजाँच गर्दा प्रतिवादी निलेश खड्काको ज्याकेटको खल्तीमा २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) फेला पारी निजहरूसमेतलाई प्रहरीले पक्राउ गरी लिई गएको भन्ने कुरा सुनी थाहा पाएको हुँ भन्नेसमेत बेहोराको अनुसन्धानको क्रममा बुझिएका प्रकाश सिंह ठकुरीले गरी दिएको घटना विवरण
कागज ।
मिति २०७२।११।१७ गते दिउँसोको समयमा प्रतिवेदकसहितको प्रहरी टोलीले जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी नगरपालिका वडा नं. १ स्थित सडक खण्डमा सवारी साधन तथा यात्रुहरूको चेकजाँच गर्ने क्रममा प्रतिवादीहरू लोकेश योगी र निलेश खड्का चढी आएको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकल चेकजाँच गर्ने क्रममा मोटरसाइकल पछाडि बसेका निलेश खड्काको साथबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हेरोइन) बरामद भएकोले प्रतिवादीहरूले उक्त लागु औषध (खैरो हेरोइन) खरिद, बिक्री, ओसारपसार, सञ्चय, सेवनसमेत गरेको हुँदा लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४ को देहाय (घ), (च) र (छ) को कसुर अपराधमा निज प्रतिवादीहरूलाई ऐ.ऐनको दफा १४ को उपदफा (१)(छ)(१) बमोजिम सजाय गरी बरामद लागु औषध ओसारपसारमा प्रयोग भएको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकल सोही ऐनको दफा १८ बमोजिम जफतसमेत गरिपाउँ भन्नेसमेत बेहोराको अभियोगपत्र ।
म र निलेश खड्का मोटरसाइकलमा बसी सुर्खेततर्फ जाने क्रममा बबई भन्ने ठाउँ पुग्न करिब १/२ कि.मि. अगाडि नै प्रहरीले हामीलाई रोकी लाइसेन्ससमेतका कागजातहरू मागी लिएका र हाम्रो खानतलासी गरेका हुन् । खानतलासी गर्दा मेरो शरीरबाट कुनै वस्तु बरामद नभएको र निलेश खड्काको साथबाट समेत कुनै वस्तु नभेटिएको तर प्रहरी आफैँले के कहाँबाट एक्कासी यो के हो कहाँबाट ल्याएको हो भनी हातमा राखी दिएको हो । उक्त बरामद भएको भनिएको खैरो हेरोइन हामीबाट बरामद भएको होइन । प्रहरीले हामीबाट बरामद भएको हो भनी झुठ्ठा जाहेरी प्रतिवेदन गरेको हो । जाहेरी प्रतिवेदन बेहोरा झुठ्ठा हो भन्नेसमेत बेहोराको प्रतिवादी लोकेश योगीले सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतमा गरेको बयान ।
मिति २०७२।११।१७ गतेका दिन बिहान म र लोकेश योगी सुर्खेतबाट नेपालगन्ज आई पुनः हामीहरू भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकलमा सुर्खेत फर्कने क्रममा प्रहरीले हाम्रो बाइक रोकी म र लोकेशलाई २/४ मुक्का हानेका हुन् । त्यसपछि लागु औषधको प्याकेट देखाउँदै यो तिमीहरूको पकेटबाट भेटिएको हो भनी जबरजस्ती सहीछाप गर्न लगाएका हुन् । प्रहरी प्रतिवेदनको बेहोरा झुठ्ठा हो । मसमेतले लागु औषध सेवन र ओसारपसार गरेका होइनौं, छैनौं । अभियोग दाबीबमोजिमको कसुर अपराध गरेको नहुँदा सजाय हुनुपर्ने होइन भन्नेसमेत बेहोराको प्रतिवादी निलेश खड्काले सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतमा गरेको बयान ।
यसमा प्रतिवादीहरू अदालतमा बयान गर्दा कसुरमा पूर्ण इन्कार रहेको भए पनि निजहरूले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष बयान गर्दा बरामद लागु औषध आफूहरूले भारतको रूपैडिया गई खरिद गरी ल्याएका हौं भनी बयान गरेको देखिएको र अनुसन्धानको क्रममा बुझिएका मानिसहरूको कागजातबाट प्रतिवेदन बेहोरालाई समर्थन गरेको देखिएकोसमेतका मिसिल संलग्न तत्काल प्राप्त प्रमाण कागजातहरूबाट यी प्रतिवादीहरू कसुरदार रहेको भन्ने विश्वास गर्ने प्रमाणको विद्यमानता देखिएकोले पछि बुझ्दै जाँदा ठहरेबमोजिम हुने हुँदा हाल यी प्रतिवादीहरूलाई विशेष अदालत ऐन, २०५९ को दफा ७(ङ) बमोजिम मुद्दाको पुर्पक्षको निमित्त कानूनबमोजिम थुनुवा पुर्जी दिई थुनामा राख्नू । साथै अभियोगपत्रसाथ पेस हुन आएको मोटरसाइकल जिन्सीमा आम्दानी बाँध्नु र प्रतिवादीहरू चुक्ता भएकोले वादी प्रतिवादीका साक्षी झिकाई बुझी नियमानुसार गरी पेस गर्नु भन्ने सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतबाट मिति २०७२।१२।२८ मा भएको आदेश ।
मिति २०७२।११।१७ गते दिउँसो २:०० बजेको समयमा नेपालगन्ज सुर्खेत सडक खण्डको २९ किलो भन्ने ठाउँको कल्भर्ट नजिकै मेरो कमान्डमा रहेको प्रहरी टोलीले नेपालगन्जबाट सुर्खेत जाँदै गरेको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकल रोकी जाँच गर्ने क्रममा मोटरसाइकल चालक लोकेश योगी र पछाडि बस्ने निलेश खड्कासमेतलाई शरीर चेकजाँच गर्दा प्रतिवादीमध्येका निलेश खड्काले लगाएको रातो कालो मिश्रित ज्याकेटको अगाडिपट्टिको खल्ती गोजीमा कागजमा पोको पारी रातो प्लास्टिकले बेरी पोका बनाई राखिएको अवस्थामा लागु औषध (खैरो हेरोइन) फेला पारी प्रतिवेदन गरेको हुँ । उक्त लागु औषध पछि नापतौल गर्दा २ ग्राम रहेको
थियो । प्रतिवादीहरूबाट उक्त लागु औषध बरामद भएकोले अभियोग मागदाबीबमोजिम प्रतिवादीहरूलाई सजाय हुनुपर्छ भन्नेसमेत बेहोराको प्रतिवेदक प्र.नि.चन्द्रकुमार थापाले सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतमा गरेको बकपत्र ।
मिति २०७२।११।१७ गतेका दिन अन्दाजी साँझ ४:०० बजेको समयमा अस्थायी प्रहरी चौकी, चेपाङबाट प्रहरी आई तपाइँसँग काम छ । एकछिन चौकीमा आउनुहोला भनी भनेकाले म उक्त चेपाङ्ग स्थित प्रहरी चौकीमा गएको हुँ । त्यहाँ पुगेपछि प्रहरीले यी केटाहरूलाई हामीले पक्राउ गरेका छौं । यिनीहरूलाई कारबाही गर्नुपर्ने हुँदा यो कागजमा साक्षी बसी दिनुहोस् भनी अनुरोध गरेकाले म साक्षी बसेको हुँ । लागु औषध के थियो, कस्तो थियो, कोबाट बरामद भयो, कति तौल परिणामको थियो, मलाई देखाइएको थिएन र मलाई सुनाइएको समेत थिएन भन्नेसमेत बेहोराको बरामदी मुचुल्काका ऐनबहादुर वि.सी.ले सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतमा गरेको बकपत्र ।
प्रतिवादी निलेश खड्का असल चालचलन बानी बेहोरा भएका मानिस हुन् । लागु औषध सेवन कारोबार गर्ने खालका व्यक्ति होइनन्, निज प्रतिवादीले उल्लिखित मिति २०७२।११।१७ मा लागु औषध (खैरो हेरोइन) साथमा राखेका थिएनन् । अभियोग दाबीबमोजिमको कसुर यी प्रतिवादीले गरेको नहुँदा सजाय हुनुपर्ने होइन भन्नेसमेत बेहोराको प्रतिवादी निलेश खड्काको साक्षी पुष्पा थापाले सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतमा गरेको बकपत्र ।
लोकेश योगीलाई म सानैदेखि चिन्छु । निज असल स्वाभाव र चालचलन भएको व्यक्ति हुन् । निजले कहिल्यै कुनै पनि दिन लागु औषध (खैरो हेरोइन) को कारोबार ओसारपसार गर्दैनन्, गर्ने व्यक्ति पनि होइनन्, निजउपरको अभियोग दाबी झुठ्ठा हो । निजलाई मागदाबीबमोजिम सजाय हुनुपर्ने होइन भन्नेसमेत बेहोराको प्रतिवादी लोकेश योगीका साक्षी एकराज बुढाथोकीले सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतमा गरेको बकपत्र ।
प्रतिवादीहरू निलेश खड्का र लोकेश योगीले लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(च) बमोजिमको कसुर गरेको ठहर्छ । सो ठहर्नाले निज प्रतिवादीहरूलाई सोही ऐनको दफा १४(१)(छ)(१) बमोजिम जनही ५(पाँच) वर्ष कैद र रू.५,०००।- (पाँच हजार रूपैयाँ) जरिवाना हुने र लागु औषध ओसारपसारमा प्रयोग भएको बरामद मोटरसाइकल ऐ.ऐनको दफा १८ बमोजिम जफत हुनेसमेत ठर्हछ भन्ने सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतको मिति २०७३।३।१५ को फैसला ।
जाहेरीलाई प्रमाणित गर्ने प्रमाण भए नभएको विवेचना गरिएको छैन । प्रतिवेदक चन्द्रकुमार थापाले अदालतमा गरेको बकपत्रले आरोपित कसुरलाई पुष्टि गरेको छैन । हामीहरूले अनुसन्धान अधिकारीसमक्ष गरेको बयानलाई मात्र सुरू अदालतबाट आधार मानी फैसला भएको छ । जबकी मैले अनुसन्धान अधिकारीसमक्ष बयान गर्दा पनि बरामद भएको लागु औषध (ब्राउन सुगर) रूपैडियाबाट खरिद गरेर सेवन गरी सुर्खेततर्फ जाँदै गर्दा पक्राउ परेको र बरामद भएको बाँकी लागु औषध (बाउन सुगर) पनि बिक्रीको लागि नभई मैले आफ्नै सेवनको लागि लिएको कुरा स्वीकार गरेको अवस्था छ । लागु पदार्थ ओसारपसारको प्रयोजनको पुष्टि प्रमाणित हुने प्रमाणको सर्वथा अभावमा पनि मनोगत आधारमा सजाय गरी फैसला भएको छ । लागु औषध बरामद हुँदैमा मसमेतले आरोपित कसुर गरेको भनी दाबी पुष्टि नहुने र फौजदारी मुद्दामा प्रमाणको भार वादीको हुनेमा वादीले अन्य प्रमाणहरूबाट समेत आफूले लिएको दाबी पुष्टि गर्न नसकेकोसमेतका आधार, प्रमाण र कारणबाट सुरू अदालतबाट भएको फैसला त्रुटिपूर्ण भएकोले उक्त फैसला बदर गरी फैसलाले लागेको कैदबाट उन्मुक्ति पाउँ भन्नेसमेत बेहोराको पुनरावेदक प्रतिवादी लोकेश योगीको उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासमा पेस भएको पुनरावेदन पत्र ।
जाहेरीलाई समर्थित गर्ने वस्तुनिष्ठ प्रमाण नभएको, प्रतिवेदकको प्रतिवेदनलाई निजको बकपत्रले पुष्टि गर्न नसकेको, लागु औषधको सेवन गर्ने गरेको तर व्यापारिक प्रयोजनार्थ ओसारपसार नगरेको कुरा अनुसन्धान अधिकारीसमक्ष स्वीकार गरेको, बरामदी मुचुल्का कानूनसम्मत नभएको, फौजदारी मुद्दामा दाबी प्रमाणित गर्ने भार वादीको हुनेमा वादीले अन्य प्रमाणहरूबाट समेत आफूले लिएको दाबी पुष्टि नभएको, मेरा साक्षीको बकपत्रलाई प्रमाणमा नलिइएको, लागु पदार्थको ओसारपसारको प्रयोजनको पुष्टि प्रमाणित हुने प्रमाणको सर्वथा अभाव हुँदाहुँदै पनि मनोगत आधारमा लागु औषध कारोबारमा सजाय गर्ने गरी सुरू जिल्ला अदालतबाट भएको फैसला त्रुटिपूर्ण भएकोले उक्त फैसला बदर गरी फैसलाले लागेको सजायबाट उन्मुक्ति पाउँ भन्नेसमेत बेहोराको पुनरावेदक प्रतिवादी निलेश खड्काको उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासमा पेस भएको पुनरावेदन पत्र ।
यसमा सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतको मिति २०७३।३।१५ को फैसला प्रमाण मूल्याङ्कनको रोहमा विचारणीय भई फरक पर्न सक्ने देखिँदा मुलुकी ऐन, अ.बं.२०२ नं.बमोजिम उच्च सरकारी वकिल कार्यालय, नेपालगन्जलाई सूचना दिई नियमानुसार पेस गर्नु भन्ने उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासको मिति २०७३।९।११ मा भएको आदेश ।
प्रतिवादीहरूले अदालतमा गरेको इन्कारी बयानलाई पुष्टि गर्ने कुनै प्रमाण मिसिल सामेल रहे भएको देखिँदैन । बरामद लागु औषध प्रतिवादीहरूले सेवनका लागि मात्र ल्याएका हुन् भन्ने पनि देखिँदैन । प्रतिवादीहरूबाट लागु औषध बरामद हुनु, आफूहरूले भारत गई लागु औषध खरिद गरी ल्याएको भन्नु, बरामद गरी प्रतिवेदन दिने प्रतिवेदकले अदालतमा समेत आई प्रतिवादीहरूको साथबाट लागु औषध बरामद भएको भन्नुसमेतका मिसिल संलग्न कागज प्रमाणहरूबाट प्रतिवादीहरूले अदालतमा गरेको इन्कारी बयानलाई समर्थन गरेको नदेखिएकोले प्रतिवादीहरूले आरोपित कसुर गरेको ठहर्याई जनही ५ वर्ष कैद र रू.५,०००।- (पाँच हजार रूपैयाँ) जरिवाना तथा बरामद मोटरसाइकल जफत गर्ने गरेको सुरू अदालतको फैसला मिलेकै देखिन्छ । सुरू फैसला उल्टी गरी आरोपित कसुरबाट सफाइ दिलाइपाउँ भन्नेसमेतको पुनरावेदकहरूको मागदाबी र निजतर्फका विद्वान् कानून व्यवसायीको बहस बुदासँग सहमत हुन सकिएन । अतः बर्दिया जिल्ला अदालतले मिति २०७३।३।१५ मा गरेको फैसला मिलेकै देखिँदा सदर हुने ठहर्छ भन्नेसमेत बेहोराको उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासबाट मिति २०७४।१।२५ मा भएको फैसला ।
मैले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयानमा भारतको रूपैडिया गई सेवनको लागि खरिद गरी सेवन गर्दै आउँदै गरेको अवस्थामा उक्त लागु औषध (खैरो हिरोइन) २ ग्राम हामीहरूबाट प्रहरीले बरामद गरेको हो भनी बयान गरेको छु । उक्त लागु औषध सेवन गर्ने प्रयोजनको लागि ल्याएको हुँदा मलाई सेवनतर्फ सजाय गर्दासमेत कानूनको मकसद पूरा हुनेमा खरिद बिक्रीमा हुने सजाय गर्ने गरी सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतले गरेको फैसला सदर हुने ठहर गरी उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासबाट भएको फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा मुद्दा दोहोर्याउने अनुमति दिई उक्त फैसला उल्टी गरी न्याय पाउँ भन्नेसमेत बेहोराको प्रतिवादी लोकेश योगीको यस अदालतमा परेको दोहोर्याइपाउँको निवेदन ।
यसमा यी प्रतिवादी साथ लागु पदार्थ खैरो हिरोइन २ ग्राम बरामद भएको, परिणाम हेर्दा उक्त लागु औषध ओसारपसार सञ्चय गर्ने भन्ने तथ्ययुक्त प्रमाण तत्काल नदेखिएको र सेवनतर्फको कसुर हो भन्न सक्ने अवस्था देखिएकोले यी प्रतिवादीलाई सजाय गरेको उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासको मिति २०७४।१।२५ को फैसलामा लागु औषध नियन्त्रण ऐन, २०३३ को दफा ४, १२ र १४(१) को व्याख्याको अवस्था रहेको एवं ने.का.प. २०४८, अङ्क ५, नि.नं.४२९४ तथा सर्वोच्च अदालत बुलेटिन, २०६८ भाद्र, अङ्क १, पृष्ठ २३ (रोशन गुरूङ विरूद्ध नेपाल सरकार भएको लागु औषध ब्राउन सुगर मुद्दा) मा प्रतिपादित सिद्धान्तको विपरीत भएकोले न्याय प्रशासन ऐन, २०७३ को दफा १२(१) को खण्ड (क) र (ख) बमोजिम प्रस्तुत मुद्दा दोहोर्याई हेर्ने अनुमति प्रदान गरिएको छ भन्नेसमेत बेहोराको यस अदालतबाट मिति २०७४।१२।६ मा भएको आदेश ।
ठहर खण्ड
नियमबमोजिम पेसी सूचीमा चढी निर्णयार्थ पेस हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक प्रतिवादी लोकेश योगीका तर्फबाट उपस्थित विद्वान् वरिष्ठ अधिवक्ता श्री योगेन्द्रबहादुर अधिकारी, विद्वान् अधिवक्ताद्वय श्री भोजबहादुर ढकाल र श्री नरबहादुर योगीले मेरो पक्ष यी पुनरावेदक प्रतिवादी लोकेश योगी र अर्का प्रतिवादी निलेश खड्का लागु औषध (खैरो हिरोइन) सेवन गर्ने दुर्व्यसनी हुन् । मेरो पक्ष पुनरावेदक प्रतिवादी लोकेश योगी र अर्का प्रतिवादी निलेश खड्का मोटरसाइकलमा नेपालगन्जबाट आफ्नो घर सुर्खेत गइरहेको अवस्थामा चेकजाँच हुँदा अर्का प्रतिवादी निलेश खड्काको साथबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) बरामद भएको भए तापनि निजहरू लागु औषधको सेवनकर्ता भएकोले निजहरूले उक्त लागु औषध बिक्री गर्न आफूसँग राखेको नभई सेवन गर्नको लागि राखिएको हो । यी प्रतिवादीले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्षको बयानमा उक्त लागु औषध सेवनको लागि भारत, रूपैडियाबाट खरिद गरी ल्याएको हो भनी बयान गरेको अवस्था छ । लागु औषध (खैरो हिरोइन) २ ग्राम मात्र यी प्रतिवादीहरूबाट बरामद भएको देखिन्छ । परिमाणको आधारमा पनि बिक्री वितरणको लागि ल्याएको नभई सेवनको लागि मात्र ल्याएको भन्ने पुष्टि भइरहेको अवस्थामा यी प्रतिवादीलाई लागु औषध ओसारपसार तथा सञ्चय गरेको कसुरमा हुने सजाय गरेको उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासको फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा बदर गरी यी प्रतिवादीलाई सेवनतर्फ कम सजाय गरिपाउँ भनी गर्नुभएको बहस सुनियो ।
प्रत्यर्थी वादी नेपाल सरकारको तर्फबाट उपस्थित हुनुभएका विद्वान् उपन्यायाधिवक्ता श्री टेकराज भुसालले यी प्रतिवादी लोकेश योगी र अर्का प्रतिवादी निलेश खड्कासमेत भई लागु औषध खरिद बिक्री गर्ने उद्देश्यले भारत, रूपैडिया गई खरिद गरी नेपालगन्जबाट आफ्नो घर सुर्खेत मोटरसाइकलमा गइरहेको अवस्थामा निजहरूको साथबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) बरामद भएकोले निज प्रतिवादीहरूलाई लागु औषध खरिद ओसारपसार तथा सञ्चय गरेको कसुरमा सजाय गरेको उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासको फैसला मिलेको हुँदा उक्त फैसला सदर हुनुपर्छ भनी गर्नुभएको बहस सुनियो ।
उपर्युक्त संक्षिप्त तथ्य तथा बहस जिकिर भएको प्रस्तुत मुद्दामा मिसिल संलग्न कागजातहरूको अध्ययन गर्दा पुनरावेदक प्रतिवादी लोकेश योगीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्ने हो, होइन ? तथा उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासको फैसला मिलेको छ, छैन ? भन्ने सम्बन्धमा निर्णय दिनुपर्ने देखियो ।
२. निर्णयतर्फ विचार गर्दा, जिल्ला बर्दिया, बाँसगढी नगरपालिका वडा नं.१ स्थित सडक खण्डमा चेकजाँच गर्ने क्रममा प्रतिवादीहरू लोकेश योगी र निलेश खड्का चढी आएको मोटरसाइकल र निजको शरीरको चेकजाँच गर्दा मोटरसाइकलको पछाडि बस्ने निलेश खड्काको साथबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) बरामद भएकोले प्रतिवादीहरूले उक्त लागु औषध (खैरो हिरोइन) खरिद बिक्री, ओसारपसार, सञ्चय र सेवनसमेतको कसुर गरेकोले निजहरूलाई लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४ को देहाय (घ)(च)(छ) को कसुर अपराधमा ऐ.ऐनको दफा १४(१)(छ)(१) बमोजिम सजाय गरी बरामद लागु औषध ओसारपसारमा प्रयोग भएको मोटरसाइकलसमेत जफत गरिपाउँ भन्ने अभियोग मागदाबी भएको प्रस्तुत मुद्दामा सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतबाट प्रतिवादीहरूलाई लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(च) बमोजिमको कसुरमा सोही ऐनको दफा १४(१)(छ)(१) बमोजिम जनही ५(पाँच) वर्ष कैद र रू.५,०००।- (पाँच हजार रूपैयाँ) जरिवाना हुने र लागु औषध ओसारपसारमा प्रयोग भएको मोटरसाइकलसमेत जफत हुने ठहर गरी मिति २०७३।३।१५ मा फैसला भएको देखिन्छ ।
३. उक्त फैसलामा चित्त नबुझाई प्रतिवादीहरूतर्फबाट हामीहरूबाट बरामद भएको उक्त लागु औषध (खैरो हिरोइन) हामी आफूले सेवन गर्न साथमा राखेकोमा हामीहरूलाई खरिद, बिक्री, सञ्चय र ओसारपसारसमेतको कसुर गरेको भनी बढी सजाय गरेको सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतको फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा उक्त फैसला बदर गरी फैसलाले लागेको सजायबाट उन्मुक्ति पाउँ भनी उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासमा छुट्टाछुट्टै पुनरावेदन गरेकोमा उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासबाट सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतले गरेको फैसला सदर हुने ठहर गरी भएको फैसलाउपर प्रतिवादी लोकेश योगीको तर्फबाट हामीले आफैँ सेवन गर्न उक्त लागु औषध (खैरो हिरोइन) साथमा राखेको हुँदा मुद्दा दोहोर्याउने अनुमति प्रदान गरी सेवनतर्फ कम सजाय गरिपाउँ भनी प्रस्तुत दोहोर्याइपाउँको निवेदन यस अदालतमा परेको देखिन्छ ।
४. यी प्रतिवादी लोकेश योगीसमेतले अदालतमा बयान गर्दा बरामद भएको भनिएको २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) हामीबाट बरामद भएको होइन । प्रहरीले आफैँले हातमा राखी दिएको हो । जाहेरी प्रतिवेदन झुठ्ठा हो भनी आफूहरूबाट लागु औषध बरामद भएकोमा समेत इन्कार रही बयान गरेको भए तापनि निजले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष बयान गर्दा हामीहरूबाट बरामद भएको २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) सेवन गर्नको लागि भारत रूपैडिया गई मेरो रू.१,०००।- (एक हजार रूपैयाँ) र अर्का प्रतिवादी निलेश खड्काको रू.३,०००।- (तीन हजार रूपैयाँ) गरी जम्मा रू.४,०००।- (चार हजार रूपैयाँ) मा खरिद गरी मोटरसाइकलमा नेपालगन्जबाट घर सुर्खेत जाने क्रममा बाटोमा समेत सेवन गर्दै गइरहेको अवस्थामा प्रहरीको चेकजाँच हुँदा मोटरसाइकलको पछाडि बस्ने अर्का प्रतिवादी निलेश खड्काको साथबाट बरामद भएको हो भनी बयान गरेको देखिन्छ । यी प्रतिवादीहरूले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयानमा उक्त लागु औषध आफैँले सेवन गर्नको लागि भारत, रूपैडियाबाट किनेर ल्याई आफूहरूले उक्त लागु औषध सेवन गरी बाँकी लागु औषध सेवनको लागि आफूसँग राखेकोसम्म स्वीकार गरेको देखिन्छ भने यी प्रतिवादीहरूले उक्त लागु औषध बिक्री गर्न ल्याएको हो भन्ने अभियोग दाबीमा इन्कार रहेको पाइयो ।
५. प्रतिवेदक प्रहरी निरीक्षक चन्द्रकुमार थापाले मौकामा प्रतिवेदन दिँदा र अदालतमा बकपत्र गर्दासमेत यी प्रतिवादीहरूबाट २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) बरामद भएको हो भनी लेखाई दिएको भए तापनि निजले उक्त लागु औषध बिक्री गर्नको लागि अथवा बिक्री गर्ने उद्देश्यले प्रतिवादीहरूले आफूसाथ राखेका हुन् भनी भन्न सकेको देखिँदैन भने बरामदी मुचुल्कामा बस्ने व्यक्तिहरू र घटना विवरण कागज गरिदिने कुनै पनि व्यक्तिहरूले यी प्रतिवादीसमेतले उक्त बरामद भएको लागु औषध बिक्री गर्ने उद्देश्यले भारतबाट खरिद गरी ल्याएका हुन् भनी अदालतमा उपस्थित भई बकपत्र गर्न सकेकोसमेत देखिँदैन ।
६. लागु औषध प्रतिवादीले सेवन र बिक्री वितरण दुवै प्रयोजनको लागि ओसारपसार गर्न सक्ने हुँदा त्यसमा निजको साथबाट बरामद भएको लागु औषधको मात्रा र अन्य प्रमाणहरूको आधारमा विचार गरिनुपर्ने हुन्छ । यी प्रतिवादीसमेतले बरामद भएको लागु औषध (खैरो हिरोइन) बिक्री वितरण कारोबार गरिरहेको अवस्थामा पक्राउ परेको
देखिँदैन । यी प्रतिवादी र अर्का प्रतिवादी मोटरसाइकलमा नेपालगन्जबाट सुर्खेत गइरहेको अवस्थामा प्रहरी चेकजाँच गर्ने क्रममा अर्का प्रतिवादी निकेश खड्काको साथबाट उक्त लागु औषध बरामद भएको देखिन्छ । यी प्रतिवादीहरूबाट लागु औषध बरामद हुँदा निजहरूको साथबाट लागु औषध बिक्री वितरण गर्ने आवश्यक कुनै वस्तु फेला परेको देखिँदैन भने यी प्रतिवादीहरूबाट उक्त बरामद भएको लागु औषध खरिद गर्न कोही व्यक्ति आएकोसमेत
देखिँदैन । यी प्रतिवादीहरूबाट बरामद भएको खैरो हिरोइनको मात्रा २ ग्राम मात्र भएको देखिन्छ ।
७. लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४ को खण्ड (घ), (च) र (छ) को कसुर गरेको भनी प्रतिवादीहरूउपर दाबी लिएको देखिँदा उक्त खण्डहरूमध्ये (घ) ले लागु औषध बिक्री वितरण गर्ने र खण्ड (च) ले लागु औषध खरिद गर्ने, सञ्चय गर्ने, राख्ने वा ओसारपसार गर्ने र (छ) ले गाँजाबाहेक अन्य लागु औषध सेवन गर्ने कार्य निषेध गरेको देखिन्छ । खरिद, बिक्री, ओसारपसार तथा सञ्चयको कसुर कायम हुन सो कुरा स्वतन्त्र प्रमाणबाट पुष्टि हुनुपर्ने हुन्छ । लागु औषधको सेवन तथा ओसारपसार, सञ्चय र खरिद, बिक्रीसमेत एउटै अपराध नभई भिन्न प्रकृतिका अपराध हुँदा सेवन गर्ने गरेको तथ्य स्थापित भएको भन्ने आधारमा मात्र ओसारपसार, सञ्चय, खरिद र बिक्रीको कसुर गरेको भनी मान्न मिल्ने देखिँदैन । त्यस्तो कसुर कायम हुन बिक्री वितरण गर्ने उद्देश्य हुन आवश्यक हुन्छ ।
८. यसै सम्बन्धमा सागर कार्की विरूद्ध नेपाल सरकार भएको (२०७६ साल अङ्क २, भाग ६१, नि.नं. १०२०२) लागु औषध (खैरो हिरोइन) मुद्दामा यस अदालतबाट "लागु औषध सेवन तथा ओसारपसार एउटै अपराध नभई भिन्न प्रकृतिका अपराध हुन् । सेवन गर्ने गरेको तथ्य स्थापित भएको भन्ने आधारमा ओसारपसार बिक्री वितरणको कसुर स्थापित हुने होइन । व्यापारिक कारोबार प्रकृतिको बिक्री वितरणको उद्देश्य प्रमाणित हुन आवश्यक हुने" भन्ने सिद्धान्तसमेत प्रतिपादित भएको देखिन्छ ।
९. विधायिकाबाट सेवन तथा खरिद, बिक्री, सञ्चय र ओसारपसारबिचको कसुरमा पृथक् सजायको व्यवस्था गरेको छ । सेवनतर्फको कसुर भएको आधारमा स्वत: खरिद, बिक्री, सञ्चय र ओसारपसारतर्फको कसुर कायम हुँदैन । यसका लागि अभियोजन पक्षले प्रमाणद्वारा पुष्टि गर्नुपर्दछ । अभियोजन पक्षले प्रतिवादीमाथि लगाएको आरोप शङ्कारहित तवरले प्रमाणित हुन नसकेमा त्यसको लाभ अभियुक्तले पाउँदछ । प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक प्रतिवादीको साथबाट बरामद भएको लागु औषध बिक्री वितरणको लागि ओसारपसार, सञ्चय गरेको तथ्य प्रमाणबाट पुष्टि भएको देखिँदैन । प्रतिवादीले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष बयान गर्दा र यस अदालतमा पेस गरेको पुनरावेदनमा बरामद भएको लागु औषध बिक्री वितरण गर्ने प्रयोजनका लागि ल्याएको होइन, सेवन गर्नका लागि खरिद गरी ल्याएको हो भनी जिकिर गरेको देखिँदा सेवन गर्नका लागि पनि कुनै न कुनै मूल्य चुकाई खरिद गर्नुपर्ने, एक ठाउँबाट अर्को ठाउँसम्म लैजानुपर्ने र सेवनका लागि आफ्नो साथमा राख्नुपर्ने कुरा स्वाभाविक रूपमा ग्रहण गर्नुपर्छ ।
१०. व्यापारिक कारोबार प्रकृतिको खरिद, सञ्चय वा ओसारपसार भएको अवस्था देखिएमा खरिद बिक्रीतर्फको कसुर कायम हुन सक्ने भए तापनि त्यसप्रकारको स्थिति नदेखिएसम्म केवल सेवन प्रयोजनका लागि केही लागु औषध खरिद गरी आफूसाथ राखी एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा गएको कार्यलाई लागु औषध खरिद बिक्री, ओसारपसार, सञ्चय गरेको भनी कसुर ठहर गरी सजाय गर्नु न्यायोचित हुँदैन ।
११. यसरी प्रतिवादी लोकेश योगीसमेतले बरामद भएको लागु औषध (खैरो हिरोइन) आफूहरूले बिक्री गर्ने उद्देश्यले ल्याएको नभई आफैँ सेवन गर्नको लागि ल्याएको हो भनी अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान, यी प्रतिवादीहरूबाट बरामद भएको लागु औषध (खैरो हिरोइन) बिक्री वितरण गर्ने क्रममा बरामद भएको नभई नेपालगन्जबाट सुर्खेत मोटरसाइकलमा जाने क्रममा प्रहरीले नियमित चेकजाँच गर्दा बरामद भएको अवस्था, यी प्रतिवादीबाट बरामद भएको लागु औषध बिक्री वितरण गर्दा प्रयोग हुने कुनै वस्तु फेला नपरेको अवस्था र यी प्रतिवादीहरूबाट बरामद भएको लागु औषध (खैरो हिरोइन) को मात्रा दुई ग्राम मात्र भएकोसमेतका मिसिल संलग्न कागज प्रमाणहरूबाट यी प्रतिवादीसमेतले उक्त लागु औषध (खैरो हिरोइन) बिक्री वितरण गर्ने उद्देश्यले आफूसाथ राखेको नभई आफैँले सेवन गर्नको लागि राखेको देखिँदा यी प्रतिवादी लोकेश योगीलाई लागु औषध सेवन गरेकोमा सजाय गर्नुपर्नेमा लागु औषध खरिद, सञ्चय, ओसारपसार गरेको कसुरमा बढी सजाय गरेको उच्च अदालत तुलसीपुरको फैसला मिलेको देखिएन ।
१२. अत: माथि विवेचित आधार र प्रमाणहरूबाट प्रतिवादीहरूबाट बरामद भएको २ ग्राम लागु औषध (खैरो हिरोइन) यी प्रतिवादीसमेतले बिक्री, वितरण गर्ने उद्देश्यले खरिद गरी आफूसाथ राखेको भन्ने नदेखिई आफैँले सेवन गर्नको लागि खरिद गरी आफूसाथ राखेकोसम्म देखिँदा पुनरावेदक प्रतिवादी लोकेश योगीलाई लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(च) को कसुर कायम गरी सोही ऐनको दफा १४(१)(छ)(१) बमोजिम ५(पाँच) वर्ष कैद र रू.५,०००।- (पाँच हजार रूपैयाँ) जरिवाना गर्ने र लागु औषध ओसारपसारमा प्रयोग गरेको भे.५ प.११३९ नं. को मोटरसाइकल सोही ऐनको दफा १८ बमोजिम जफत हुने ठहर गरेको हदसम्म उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासको मिति २०७४।१।२५ को फैसला मिलेको नदेखिँदा सो हदसम्म केही उल्टी भई प्रतिवादी लोकेश योगीलाई लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(छ) बमोजिमको सेवनको कसुरमा सोही ऐनको दफा १४(१)(ङ) बमोजिम १(एक) वर्ष कैद सजाय हुने ठहर्छ ।
१३. अब पुनरावेदन नगर्ने प्रतिवादी निलेश खड्काको हकमा हेर्दा प्रतिवादीमध्येको लोकेश योगीको हकमा लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(छ) को कसुर कायम भई सजाय भएकोले वारदातको रूप नै परिवर्तन भई सेवनको कसुरसम्म कायम भएकोले पुनरावेदन नगर्ने प्रतिवादी निलेश खड्काको हकमा समेत माथि विवेचित आधार, प्रमाणहरूबाट साबिक मुलुकी ऐन, अ.बं. २०५ नं. तथा मुलुकी फौजदारी कार्यविधि संहिता, २०७४ को दफा १४४(२) बमोजिम उच्च अदालत तुलसीपुर, नेपालगन्ज इजलासबाट भएको मिति २०७४।१।२५ को फैसला केही उल्टी भई प्रतिवादी निलेश खड्कालाई समेत लागु औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(छ) बमोजिमको सेवनको कसुरमा सोही ऐनको दफा १४(१)(ङ) बमोजिम १(एक) वर्ष कैद सजाय हुने
ठहर्छ । अरूमा तपसिलबमोजिम गर्नू ।
तपसिल
माथि ठहर खण्डमा उल्लेख भएबमोजिम प्रतिवादीहरू लोकेश योगी र निलेश खड्कालाई १(एक) वर्ष कैद सजाय मात्र हुने ठहर भएकोले निज प्रतिवादीहरू मिति २०७२।११।१७ देखि थुनामा रही निजहरूलाई ठहर भएको कैद चुक्ता भइसकेको देखिँदा निज प्रतिवादीहरू लोकेश योगी र निलेश खड्कालाई अन्य मुद्दामा थुनामा राख्न नपर्ने भए प्रस्तुत मुद्दाबाट आजै थुनामुक्त गरिदिनु भनी यस अदालतबाट भएको संक्षिप्त आदेशानुसार कारागार कार्यालय, तुलसीपुर, दाङमा च.नं.१६४०४ मिति २०७७।३।१२ को पत्र पठाइसकेको देखिँदा त्यसतर्फ केही गरिरहनु परेन ..............................१
माथि ठहर खण्डमा उल्लेख भएअनुसार प्रतिवादीहरू लोकेश योगी र निलेश खड्कालाई १(एक) वर्ष कैद सजाय हुने ठहर भएको र निजहरूलाई ठहर भएको कैद चुक्ता भइसकेकोले निजहरूको हकमा सुरू बर्दिया जिल्ला अदालतको फैसलाअनुसार राखेको ५(पाँच) वर्ष कैद र रू.५,०००।- (पाँच हजार रूपैयाँ) जरिवानाको लगत कट्टा गरिदिनु भनी सुरू बर्दिया जिल्ला अदालत, तहसिल शाखामा लेखी पठाउनू ...२
नक्कल माग्न आए सरोकारवालाहरूलाई नियमानुसार नक्कल दिनू .................................................३
प्रस्तुत फैसलाको जानकारी महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयलाई दिनू ..........................................४
प्रस्तुत फैसला विद्युतीय प्रणालीमा अपलोड गरी मुद्दाको दायरीको लगत कट्टा गरी मिसिल नियमानुसार गरी अभिलेख शाखामा बुझाइदिनू ......................५
उक्त रायमा सहमत छु ।
न्या.मीरा खडका
इजलास अधिकृत : अरूणकुमार कोइराला
इति संवत् २०७७ साल असार ११ गते रोज ५ शुभम् ।